Image
Straat in wijk Noordwest

Samenvatting

Inleiding

Dit is de 26ste editie van de Utrecht Monitor. We kijken terug op 2022 en het eerste kwartaal van 2023. Dat doen we in de volle breedte. Zowel in Nederland als wereldwijd is steeds bredere consensus dat een focus op economische groei alleen niet meer volstaat. Het begrip ‘brede welvaart’ past beter, want hierbij kijken we ook naar kwaliteit van leven (gezondheid, persoonlijk welzijn, goed onderwijs) en de omgeving waarin mensen leven (sociale cohesie, milieu, veiligheid). De Utrecht Monitor 2023 gaat in op al deze aspecten van brede welvaart en geeft daarmee een actueel inzicht in dit begrip voor de stad.

Conclusie

De Utrecht Monitor laat zien dat Utrecht het op veel aspecten van de brede welvaart relatief goed doet. We zien dit onder andere terug in een hoge score op ervaren gezondheid en gezonde leefstijl, een relatief hoog en stabiel vertrouwen in instituties, dalende overlastcijfers, een dalende hoeveelheid afval per inwoner, een toenemend aantal daken met zonnepanelen en een stabiele concentratie stikstofdioxiden. De economie groeit en de werkloosheid blijft laag. Dankzij landelijke en lokale steunmaatregelen is de koopkrachtdaling voor huishoudens met een laag inkomen in 2023 (nog) beperkt gebleven.

Utrecht staat daarmee hoog in de ranglijst van Nederlandse gemeenten van de Regionale Monitor Brede Welvaart. Uit deze monitor van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat in Nederland een hoge brede welvaart ‘nu’ steeds vaker gepaard gaat met een negatief effect op volgende generaties (brede welvaart ‘later’). Het gaat hierbij bijvoorbeeld om trends op het gebied van inkomen en duurzaamheid. In Utrecht zien we een aandeel huishoudens in langdurige armoede dat niet mee daalt met de totale armoedecijfers. Het aantal Utrechters met energie-armoede stijgt, maar ligt nog wel onder het landelijk gemiddelde. In stad en regio heeft de hoge belasting van het energienet een negatieve invloed op de verduurzaming van bestaande woningen en bij bedrijven. Een recente peiling onder het Utrechtse Bewonerspanel (6.000 Utrechters) laat zien dat panelleden zich op dit moment van alle crises het meest zorgen maken om het klimaat.

De acute vluchtelingencrisis door onder andere de oorlog in Oekraïne, heeft zich inmiddels ontwikkeld tot een complexe, permanente opgave. Met bijkomende vraagstukken op het gebied van vluchtelingenopvang, onderwijs, zorg, inburgering en huisvesting. De taakstelling om statushouders in Utrecht te huisvesten is in de eerste helft van 2023 aanmerkelijk hoger dan in voorgaande jaren.

Tot slot zien we dat achter veel lijstjes waar Utrecht het als stad goed op doet een verdeelde stad schuilgaat. De verschillen tussen buurten en groepen worden nauwelijks kleiner of soms zelfs groter. We zien de grootste kwetsbaarheid bij Utrechters die moeite hebben met rondkomen, opgroeien in een gezin met lage welvaart en met alleen basisonderwijs of vmbo-opleiding. Dit geldt ook voor Utrechters in eenoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens, bij Utrechters boven de 65 jaar met een niet-westerse migratieachtergrond en bij inwoners met meervoudige ernstige problematiek. Een kwetsbaarheid die zich concentreert in buurten die liggen in een band over Utrecht, die grofweg loopt van noord naar zuid. Bijna allemaal buurten in Overvecht en Zuidwest, maar ook buurten in andere delen van de stad. Lees hier meer over in de rapportage Scheidslijnen in Utrecht.