Image
Skatebaan Griftpark

Gezondheid jeugd

Samenvatting

Bijna negen op de tien Utrechtse kinderen en jongeren voelen zich gezond. Wel ervaart de Utrechtse jeugd vaak stress en vermoeidheid. Gezondheidsverschillen zijn groot en ontstaan al op jonge leeftijd. Kinderen in gezinnen met lage welvaart en eenoudergezinnen hebben structureel een achterstand in gezondheid. In verslagjaar 2022 is er een daling van de vaccinatiegraad. 

In het kort

Kerncijfers*
  2018 2019 2020 2021 2022
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) met goed ervaren gezondheid - 90 - 90 -
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) dat zich meestal (heel) gelukkig voelt - 89 - 83 -
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) dat voldoende (minimaal 9 uur per nacht) slaapt - 89 - 85 -
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) met verhoogd risico op psychosociale problemen - 12 - 17 -
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) dat wel eens gepest wordt op internet of sociale media - 5 - 9 -
% basisschoolleerlingen (groep 7 en 8) dat zich (heel) veel zorgen over de toekomst maakt - 10 - 14 -
% VO-leerlingen (2e en 4e klas) met goed ervaren gezondheid - 87 - 86 -
% VO-leerlingen (2e en 4e klas) dat zich (meestal) heel gelukkig voelt - 87 - 81 -
% VO-leerlingen (2e en 4e klas) dat alcohol heeft gedronken in de afgelopen vier weken - 15 - 19 -
% VO-leerlingen (2e en 4e klas) dat in de afgelopen vier weken vaak moe was - - - 39 -
% VO-leerlingen (2e en 4e klas) dat zich vaak gestrest voelt - 48 - 46 -
% VO-leerlingen (2e en 4e klas) dat ernstig eenzaam is - 7 - 11 -
% 2-jarigen dat alle vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma tot dan toe heeft gekregen 90,5 91,8 92,5 93,3 91,0
* De enquêtegegevens komen uit de Jeugdmonitor Utrecht en de Gezondheidsmonitor Jeugd. De Gezondheidsmonitor Jeugd is in 2019 voor het eerst afgenomen in Utrecht en zal elke vier jaar uitgevoerd worden. In 2021 is een extra meting uitgevoerd vanwege de coronacrisis. In het najaar van 2023 worden de Jeugdmonitor Utrecht en Gezondheidsmonitor Jeugd opnieuw uitgevoerd.
Bron: Jeugdmonitor Utrecht en Gezondheidsmonitor Jeugd, gemeente Utrecht; RIVM

Dit hoofdstuk geeft een samenvatting van de gezondheid van Utrechtse kinderen en jongeren (tot 18 jaar), ontwikkelingen hierin en de samenhang met andere factoren. Op de pagina Gezondheid en welzijn volwassenen staan de belangrijkste ontwikkelingen in gezondheid en welzijn voor volwassenen. Op de pagina Leefstijl volwassenen staan de belangrijkste bevindingen voor leefstijl van volwassenen. Op de Volksgezondheidsmonitor Utrecht staat alle informatie over gezondheid, leefstijl en de relatie met factoren die dit beïnvloeden.

De meeste Utrechtse kinderen en jongeren hebben een goed ervaren gezondheid

90% van de basisschoolleerlingen in groep 7 en 8 en 86% van de jongeren in klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs voelt zich eind 2021 gezond. Bij kinderen en jongeren zijn er in 2021 geen verschillen (meer) in ervaren gezondheid tussen groepen met een verschillende migratieachtergrond. Ook zijn de verschillen in ervaren gezondheid bij kinderen tussen Utrechtse wijken in 2021 verdwenen. Op andere gezondheidsindicatoren zijn er nog wel duidelijke verschillen tussen groepen kinderen.

Kinderen in gezinnen met lage welvaart en eenoudergezinnen hebben structureel een gezondheidsachterstand

Kinderen (groep 7 en 8) uit gezinnen met lage welvaart en uit eenoudergezinnen hebben structureel een achterstand in gezondheid, een minder gezonde leefstijl en minder kansen op een gezond leven. Deze kinderen raken ook steeds verder achterop. Kinderen uit gezinnen met lage welvaart sporten en bewegen bijvoorbeeld minder vaak dan kinderen in gezinnen met hoge welvaart. Ook hebben kinderen uit gezinnen met lage welvaart steeds vaker een gezinslid met langdurige ziekte, handicap of verslaving en dat geeft minder kansen op gezond leven. Bij kinderen uit een eenoudergezin stijgt het risico op psychosociale problemen tussen 2010 en 2021 sterker dan bij kinderen die bij beide eigen ouders wonen. Ook leven kinderen in eenoudergezinnen vaker op bijstandsniveau.

Infogram URL

Gezondheidsverschillen ontstaan op jonge leeftijd

Gezondheidsverschillen ontstaan al op jonge leeftijd en worden groter als kinderen ouder worden. In Overvecht en Zuidwest is het aantal kinderen dat rond de geboorte sterft ongeveer anderhalf tot twee keer hoger dan gemiddeld in Utrecht. Uit onderzoek is bekend dat een ongunstige sociaal-economische positie, een ongezonde leefstijl en een niet-westerse herkomst risicofactoren zijn voor sterfte rond de geboorte. Deze risicofactoren komen in Overvecht en Zuidwest vaker voor.

Infogram URL

Voor overgewicht zijn er op 2-jarige leeftijd al verschillen naar opleiding van de ouders en op 3-jarige leeftijd naar migratieachtergrond. Overgewicht komt dan al vaker voor bij kinderen van ouders met opleidingsniveau praktijkonderwijs, vmbo, havo, vwo of mbo, dan bij ouders met een hbo- of wo-opleiding. Ook komt overgewicht op 3-jarige leeftijd al vaker voor bij kinderen met een Marokkaanse of Turkse migratieachtergrond. Deze verschillen worden groter in de basisschoolleeftijd.

De Utrechtse jeugd ervaart vaak stress en vermoeidheid

32% van de kinderen (groep 7 en 8) en 46% van de jongeren (klas 2 en 4) voelt zich vaak gestrest. Kinderen en jongeren hebben vooral stress door school of huiswerk, alles wat ze moeten doen en wat anderen van hen vinden. Stress onder kinderen hangt bijvoorbeeld samen met hoe goed zij vinden dat ze het doen op school en of ze zich zorgen maken over het schooladvies.

Infogram URL

Kinderen slapen steeds vaker slecht en zijn vaker moe. Deze trend zagen we al voor de coronaperiode en heeft zich verder doorgezet. Onder jongeren komt vermoeidheid regelmatig voor: 39% van de jongeren heeft last van moeheid. Dit beeld over vermoeidheid is vergelijkbaar met landelijke cijfers, de regio Utrecht, Amsterdam en Den Haag. 

Infogram URL

De vaccinatiegraad daalt in alle leeftijdsgroepen in 2022

Na een positieve trend in de vaccinatiegraad de afgelopen jaren is er in verslagjaar 2022 in Utrecht een daling van de vaccinatiegraad onder alle leeftijdsgroepen. In 2022 heeft 91,0% van de 2-jarigen alle vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma tot dan toe gekregen. In 2021 was dit 93,3%. Het aandeel 14-jarige meiden dat gevaccineerd is tegen het humaan papillomavirus (HPV) is in 2022 gedaald naar 57,4%. In 2021 was dit percentage nog 60,8%. Waarschijnlijk is de afname het gevolg van de coronacrisis en bijbehorende maatregelen, waardoor sommige vaccinaties later zijn gegeven. Uit gesprekken in de stad komt ook wantrouwen in vaccins mede door de coronavaccinatie naar voren als reden. Naast verschillen over tijd, zijn er ook verschillen in de vaccinatiegraad in Utrecht tussen (sub)wijken en naar migratieachtergrond. In de (sub)wijken Overvecht en Kanaleneiland is de vaccinatiegraad voor de meeste vaccinaties lager dan in andere Utrechtse wijken en buurten. Vleuten-De Meern en Noordoost zijn voorbeelden van wijken waar de vaccinatiegraad gemiddeld hoger is ten opzichte van de rest van Utrecht. Dit hangt waarschijnlijk samen met de achtergrond van de bevolking in deze wijken.

Infogram URL

Publicatiedatum: 16-05-2023