Image
Binnenstad Utrecht Oudegracht

Economische ontwikkeling

Samenvatting

In 2022 komt het voorlopige groeicijfer voor de economie uit op 4,5%. In de provincie Utrecht groeide de economie met 4% in 2022. In de provincie Utrecht zijn ondernemers eind 2022 minder optimistisch over de toekomst dan het jaar daarvoor. Uit het Ondernemerspanel regio Utrecht blijkt dat drie op de tien ondernemers invloed ervaren van stijgende energieprijzen op hun bedrijfsvoering.

In het kort

  2019 2020 2021 2022
economische groei (% volumemutatie) Nederland 2,0 -3,9 4,9* 4,5*
economische groei (% volumemutatie) provincie Utrecht 3,9 -1,9 4,2* 4,0*
economische groei (% volumemutatie) stadsgewest Utrecht 4,5 -2,6 4,2* 4,0*
aantal faillissementen Nederland 3.774 3.162 1.799 2.133
aantal faillissementen Provincie Utrecht 323 214 138 187
ondernemersvertrouwen Nederland 37 15 82 33
ondernemersvertrouwen provincie Utrecht 41 26 78 43
totaal aantal (bedrijfs)vestigingen in gemeente Utrecht 42.983 46.419 48.396 51.372
* Voorlopige cijfers. 
Bron: CBS; Conjunctuurenquête Nederland, bewerking gemeente Utrecht; Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR 2022)

Economische groei sterk hersteld na recessie

In 2022 komt het voorlopige groeicijfer voor de economie uit op 4,5%. Het jaar daarvoor is de Nederlandse economie hersteld van de recessie van 2020. Ondanks verschillende lockdowns komt de groei in 2021 uit op 4,9%. Van dit sterke groeicijfer in 2022 is het de vraag of 2023 een kantelpunt laat zien. DNB verwacht dat de economie in 2023 stabiliseert en met 0,8% groeit. Daarna trekt de groei verder aan en is de verwachting dat 2024 een toename laat zien van 1,6%. De onzekerheid rond de raming blijft echter groot. Blijvend hoge energie-en voedselprijzen en mogelijke afname van de wereldhandelsgroei zijn onzekere factoren met financiële risico’s. De Rabobank gaat voor 2023 (0,6%) en 2024 (0,1%) uit van een veel lager groeitempo dan in 2022. Schaarste in personeel en materiaal en gestegen kosten drukken sterk op de handel.  

4% economische groei in provincie Utrecht

Sinds 2020 publiceert het CBS naast regionale groeicijfers per jaar ook groeicijfers per kwartaal. In bijna alle regio’s groeide de economie in het vierde kwartaal van vorig jaar vergeleken met het vierde kwartaal een jaar eerder. In de provincie Utrecht bedroeg de groei 4%. Noord-Holland kende met 5% de grootste groei van alle provincies. De economie in stadsgewest Utrecht nam toe met 4%. Met name de groei van de handel en de consumptie van huishoudens hebben hieraan bijgedragen.

Toename aantal faillissementen landelijk en in provincie Utrecht 

Het aantal faillissementen in Nederland neemt in 2022 toe met 19%. Ook in de provincie Utrecht is een stijging zichtbaar. De toename volgt op een jaar van uitzonderlijk lage faillissementsaantallen. Ondanks de stijging in het afgelopen jaar is het aantal faillissementen nog steeds laag vergeleken met de periode voor corona. De overheidssteun aan bedrijven valt dit jaar voor een deel weg. Ook hebben bedrijven te maken met de gevolgen van de Oekraïne-oorlog. Wat de effecten hiervan zijn voor de komende tijd, moet nog blijken.

Infogram URL

Regio Utrecht op eerste plek van Europese competitieve regio’s 

De regio Utrecht blijkt de meest competitieve regio te zijn van Europa volgens de Europese Commissie. Dit blijkt uit de Regional Competitiveness Index (RCI) 2022 waarin 234 regio’s zijn vergeleken op bijna 70 indicatoren. Naast de regio Utrecht staan vier andere Nederlandse regio’s in de top 10. De regio Utrecht heeft altijd in de top 3 gestaan en was in 2010 en 2013 ook op de eerste plek te vinden. Vooral op het aandeel hoogopgeleide beroepsbevolking en innovatie scoort Utrecht hoog. 

Investering R&D stadsgewest Utrecht gelijk aan Nederlands gemiddelde

Nederland geeft minder uit aan research en development (R&D) dan een aantal andere Europese landen. In het stadsgewest Utrecht komen investeringen in R&D wel boven het Nederlands gemiddelde uit. Dit komt vooral doordat publieke instellingen relatief veel investeren in R&D. Utrecht Science Park levert hieraan een belangrijke bijdrage. Stadsgewest Utrecht investeert wel minder in R&D dan de regio’s van soortgelijke Europese steden zoals Kopenhagen en Stockholm. Dit blijkt uit een Ecorys rapport in opdracht van de provincie in 2022.

Ondernemersvertrouwen vorig jaar flink lager dan een jaar eerder

De score van het ondernemersvertrouwen geeft de stemming van het bedrijfsleven weer. De verwachte ontwikkelingen voor het komende jaar in omzet, personeel en investeringen van het eigen bedrijf vormen de basis van de score. In Nederland en in de provincie Utrecht zijn ondernemers eind 2022 aanzienlijk minder optimistisch over de toekomst van het eigen bedrijf dan het jaar daarvoor. Het ondernemersvertrouwen daalde in de provincie Utrecht van index 78 naar 43. Ook landelijk is een flinke daling zichtbaar: van index 82 naar 33. In het eerste kwartaal van 2023 was het ondernemersvertrouwen weer positief na een klein negatief saldo een kwartaal daarvoor. Minder ondernemers verwachten een verslechtering van het economisch klimaat in de komende drie maanden. Tegelijkertijd zijn er ook minder ondernemers die verwachten te gaan investeren in het lopende jaar dan een jaar eerder.

Infogram URL

Sociale ondernemingen: actief in gezondheidszorg en maatschappelijk werk

Net als reguliere bedrijven leveren sociale ondernemingen producten en diensten. Grootste verschil is dat het voor een sociale ondernemer belangrijker is om bij te dragen aan een maatschappelijk probleem dan om winst te maken. In Utrecht zijn sociale ondernemingen relatief jong: 75% van de sociale ondernemingen is tien jaar of jonger. Een kwart van de sociale ondernemingen (26%) is werkzaam in de gezondheidszorg of het maatschappelijk werk. Dit beeld komt overeen met het landelijke beeld. Sociale ondernemingen zijn relatief klein in omvang: in Utrecht heeft 59% minder van tien FTE in dienst, landelijk gaat het om 61%. Ondanks de coronacrisis kende meer dan de helft van de sociale ondernemingen in de afgelopen 12 maanden een groei in omzet en personeel dit blijkt uit een rapport van Social Enterprise Monitor 2021-2022 in opdracht van de gemeente Utrecht. De resultaten zijn indicatief, aan het onderzoek hebben 27 Utrechtse ondernemingen meegedaan.

Stijgende energieprijzen en grondstofprijzen effect op ondernemers

Uit een peiling van het het Ondernemerspanel regio Utrecht november 2022 blijkt blijkt dat drie op de tien ondernemers (29%) op het moment van de peiling invloed ervaren van stijgende energieprijzen op hun bedrijfsvoering. Nog eens 17% verwacht de effecten hiervan binnen drie maanden te merken. Van de stijging van grondstofprijzen ervaart een kwart (27%) de effecten nu al. 13% verwacht hier binnen drie maanden de gevolgen van te ondervinden. 

Uit de peiling blijkt dat 90% van de leden van het ondernemerspanel in de afgelopen drie maanden geen stappen heeft ondernomen om financiële steun te ontvangen. Van de ondernemers die dit wel deden, ging het in de meeste gevallen om uitstel van betaling bij leveranciers. 

Kijkend naar de toekomst zien we een wisselend beeld. Van de panelleden verwacht 40% dat de omzet dit jaar vergelijkbaar zal zijn met vorig jaar. Een kwart (28%) verwacht een omzetstijging en een vijfde denkt dat de omzet zal dalen in 2023. Leden van het panel is ook gevraagd naar hun verwachtingen over ontwikkelingen in het personeelsbestand. 72% denkt dat dat dit ongeveer gelijk blijft. Een kwart verwacht per saldo meer personeel in dienst te hebben en 8% denkt dat het personeelsbestand volgend jaar krimpt.

Ondernemerspanel I&O, november 2022. Respons bestaat uit 1.034 ondernemers uit de provincie Utrecht. Ondernemerspanel I&O is een samenvoeging van een panel van de provincie Utrecht en de gemeente Utrecht dat aan het begin van de pandemie is ontstaan. In totaal heeft het panel 1.632 leden (november 2022).

Provincie Utrecht tweede met hoogste aantal startups

Startups en scale-ups zijn jonge bedrijven met een meer dan gemiddelde groei die werken met vernieuwende technologie. Deze innoverende bedrijven bedenken vaak nieuwe manieren om maatschappelijke problemen op te lossen. De provincie Utrecht staat op de tweede plek van provincies met het hoogste aantal startups. Noord-Holland voert de lijst aan. De helft van de startups in de provincie Utrecht (1.400) is gevestigd in de stad Utrecht (720).

Gemeente Utrecht derde in top 250 snelle groeiers

In 2022 zijn 20 scale-ups uit de landelijke top 250 gevestigd in Utrecht. Deze zogenoemde ‘snelle groeiers’ zijn bedrijven met meer dan 20% banen- en/of omzetgroei over een periode van drie jaar. De gemeente Utrecht staat op de derde plek van de landelijke top 250 snelle groeiers. Amsterdam en Rotterdam staan bovenaan. De 20 Utrechtse groeibedrijven zijn vooral actief in IT-services, marketing, mobiliteitsdiensten, educatie-diensten en financiële diensten.

Publicatiedatum: 16-05-2023