Participatie
Samenvatting
In 2023 is een op de zes Utrechters betrokken geweest bij het maken van beleid en plannen van de gemeente. Daarbij zijn er verschillen te zien in betrokkenheid tussen verschillende opleidingen, wijken en leeftijden. Inwoners zijn het minst positief over hoe duidelijk de gemeente is over wat er met hun inbreng is gebeurd. Online werd er geparticipeerd via DenkMee, met meer dan 21.000 reacties in 2023.
In het kort
- Een op de zes Utrechters is betrokken bij het maken van beleid en plannen
- Verschillen in participatie in Utrecht tussen opleidingen, wijken en leeftijden
- Ruim 10.000 Utrechters kregen in 2023 een uitnodiging voor het burgerberaad
- Inwoners minst positief over hoe duidelijk de gemeente is
- Digitale participatie met DenkMee: meer dan 21.000 reacties in 2023
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|
| % inwoners dat de afgelopen 12 maanden betrokken is geweest bij het maken van beleid en plannen van de gemeente | - | - | - | - | 17 |
| % inwoners dat heeft geparticipeerd door betrokken te zijn bij het maken van beleid en plannen van de gemeente* | - | - | - | - | 14 |
| % inwoners (zeer) eens met: de gemeente staat open voor de inbreng van inwoners | - | - | - | - | 36 |
| % inwoners (zeer) eens met: de gemeente maakt duidelijk wat er met de inbreng van inwoners gebeurt | - | - | - | - | 19 |
| % inwoners (zeer) eens met: de gemeente is eerlijk en open in het contact met inwoners | - | - | - | - | 27 |
De uitkomst uit 2023 is niet vergelijkbaar met eerdere jaren door een aanpassing in de vragenlijst.
Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht
Een op de zes Utrechters is betrokken bij het maken van beleid en plannen
In 2023 is 17% betrokken geweest bij het maken van beleid en plannen van de gemeente. 14% van de Utrechters heeft op een of meerdere manieren geparticipeerd door betrokken te zijn bij het maken van beleid en plannen van de gemeente. Uit landelijk onderzoek blijkt er een grotere groep te zijn die actief met de gemeente samen aan plannen wil werken. Zo geven zes op de tien Nederlanders aan zelf een bijdrage te willen leveren aan hun gemeente. Een derde zou ook actief met hun gemeente samen aan plannen willen werken, waarbij ze het liefst willen meedenken over hun eigen straat of buurt.
Verschillen in participatie in Utrecht tussen opleidingen, wijken en leeftijden
In participatie zijn verschillen te zien tussen inwoners met verschillende opleidingen, uit verschillende wijken en van verschillende leeftijden. Zo participeren inwoners met hbo/wo-diploma het meest (17%) en inwoners zonder opleiding of met primair onderwijs/vmbo het minst (9%). Inwoners uit Vleuten-De Meern (10%) participeren gemiddeld minder vaak dan gemiddeld (14%) in de stad. Ook 18 t/m 29 jarigen (10%) participeren minder vaak.
Hoewel de participatie van inwoners zonder opleiding of met primair onderwijs/vmbo achterblijft ten opzichte van andere opleidingsgroepen, laat De Staat van Nederland (2020) zien dat mensen met basisonderwijs of een vmbo-opleiding (53%) wel vaker voorstander zijn van meer inspraak op gemeentelijk en provinciaal niveau dan mensen met een hbo/wo-diploma of een doctorstitel (37%). De verklaring die hiervoor wordt gegeven is dat politieke onvrede leidt tot een behoefte aan meer inspraak.
Ruim 10.000 Utrechters kregen in 2023 een uitnodiging voor het burgerberaad
Vanaf december 2023 organiseerde de gemeente Utrecht het eerste burgerberaad. Een burgerberaad is een groep gelote inwoners die de politiek advies geeft over een specifiek onderwerp. De gemeenteraad en het college nemen het advies in principe over. Voorwaarde is dat het advies financieel, juridisch en praktisch uitvoerbaar moet zijn. Het eerste burgerberaad van Utrecht ging over de jaarwisseling in de stad Utrecht vanaf 2024-2025 en daarna. Ruim 10.000 inwoners kregen een uitnodiging met de vraag om zich aan te melden voor het burgerberaad. Daarvan heeft 7% aangegeven dat ze graag meedoen. Vervolgens zijn ruim 100 Utrechters geselecteerd. Door middel van loting en selectie is het gelukt een goede afspiegeling te krijgen van de stad op basis van leeftijd, geslacht, opleiding en in welke wijk deelnemers wonen. Op de website van de gemeente is meer te lezen over het burgerberaad.
Inwoners minst positief over hoe duidelijk de gemeente is
In de Inwonersenquête is gevraagd in hoeverre Utrechters vinden dat de gemeente open staat voor de inbreng van inwoners, in hoeverre de gemeente duidelijk maakt wat er met de inbreng van inwoners gebeurt en of de gemeente eerlijk en open is in het contact met inwoners. De helft van de betrokken inwoners (52%) is het eens met de uitspraak dat de gemeente open staat voor de inbreng van inwoners, 20% is het hier niet mee eens. Betrokken inwoners zijn het minst positief over hoe de gemeente duidelijk maakt wat er met de inbreng van inwoners is gebeurd. 36% van de betrokken inwoners is het oneens met deze uitspraak, tegenover 28% die het eens is met deze uitspraak. Daarnaast is 35% van de betrokken inwoners het eens met dat de gemeente eerlijk en open is in het contact, een kwart (24%) is het hier mee oneens. Inwoners uit de wijk Vleuten-De Meern zijn het over het algemeen vaker oneens met deze stellingen over de rol van de gemeente. Dit geldt ook voor oudere leeftijdsgroepen in de stad.
Als inwoners weten wat er met hun bijdrage is gedaan, dan kan participatie bijdragen aan het vertrouwen in de overheid. Meer informatie over vertrouwen is te lezen in het hoofdstuk Vertrouwen in overheid.
Digitale participatie met DenkMee: meer dan 21.000 reacties in 2023
In de Inwonersenquête van 2023 geeft 4% van de inwoners aan naar een (digitale) bijeenkomst van de gemeente te zijn geweest en heeft 8% online zijn mening gegeven via een vragenlijst of peiling. Dergelijke vragenlijsten werden bijvoorbeeld uitgezet via het Bewonerspanel Utrecht of via het participatieplatform DenkMee. In 2023 konden inwoners hun mening geven over onder andere de omgevingsvisie in Overvecht, herinrichtingen van speelplekken en aardgasvrij wonen in verschillende buurten. In 2023 werd 21.730 keer gereageerd op peilingen, vragen en scenario's, van in totaal 60 projecten. In 2022 werd in 8.553 keer gereageerd op 11 projecten. Dat in 2022 minder projecten op DenkMee stonden, komt mogelijk doordat 2022 een verkiezingsjaar was. In het eerste half jaar wordt er dan minder beleid geformuleerd.