Milieu

Samenvatting

De luchtkwaliteit was in 2022 vergelijkbaar met de twee jaren ervoor. Vier op de tien inwoners ervaart vaak last van lawaai. In de afgelopen vier jaar hebben meer mensen vaak last van overig lawaai gekregen. Er zijn grote verschillen in stankoverlast in de stad. De inspanningen van inwoners om energie en milieu te sparen dalen tussen 2021 en 2023.

In het kort

• De luchtkwaliteit was in 2022 vergelijkbaar met de twee (corona)jaren ervoor
• Er zijn nu bijna 1.200 bodemwarmtewisselaars in Utrecht
• 39% van de inwoners ervaart vaak overlast van lawaai
• 55% van de woningen ondervond in 2021 een geluidsbelasting van >55 dB door wegverkeer
• Grote verschillen in stankoverlast in de stad
• Inspanningen om energie en milieu te sparen dalen tussen 2021 en 2023

De luchtkwaliteit was in 2022 vergelijkbaar met de twee (corona)jaren ervoor

De officiële concentraties en emissies van stikstofdioxide (NO₂) en zeer fijnstof (PM_2,5) waren in 2022 iets lager dan in 2021. De concentratie van fijnstof (PM₁₀) was iets hoger. Er is een langjarige ontwikkeling van dalende gemiddelde concentraties in Utrecht (en elders in Nederland). Tijdens de coronapandemie was er een sterke daling zichtbaar, maar deze vlakte in 2022 af. Verkeer in Utrecht (inclusief verkeer op de snelwegen rond Utrecht) is verantwoordelijk voor bijna drie kwart van de lokale uitstoot van luchtverontreinigende stoffen als stikstofoxiden en roet. 

De voorlopige concentraties stikstofdioxide in 2023, zie onderstaande grafiek, zijn vergelijkbaar met de drie jaren ervoor. Deze concentraties zijn duidelijk lager dan 2019 en eerder.

Het aantal bewonersmeldingen over houtrook is in 2023 lager dan in 2022: 258 meldingen over binnenstook en 43 over buitenstook (vuurkorven en BBQ’s). Buitenstook wordt vanaf 1 januari 2025 verboden. De Europese grenswaarden (voor stikstofdioxide NO₂, fijnstof PM₁₀ en zeer fijnstof PM_2,5) zijn nergens in de stad overschreden. Aan de WHO-advieswaarden (de aangescherpte waarden van 2021) voor zowel fijnstof als stikstofdioxide (NO₂) voldoet de gemeente Utrecht niet. 

Er zijn nu bijna 1.200 bodemwarmtewisselaars in Utrecht

Dit zijn gesloten systemen om warmte uit de bodem te halen of er in te stoppen. Ze zijn voornamelijk bij grondgebonden woningen in Leeuwensteyn en Haarzicht aangelegd. 

Image

PFAS is een verzamelnaam voor ruim 4.000 stoffen die niet van nature in het milieu voorkomen, maar door de mens gemaakt zijn. PFAS kunnen een negatief effect hebben op milieu en gezondheid. Utrecht heeft voor twee bekende schadelijke stoffen (PFOS en PFOA) een gemiddelde concentratie die iets hoger is dan het landelijke gemiddelde. Voor andere PFAS-stoffen komt de gemiddelde concentratie overeen met het landelijke gemiddelde. Er zijn drie locaties met een sterke verontreiniging van PFAS. Voor een PFAS-locatie is in 2023 een bodemsaneringsplan ingediend en geaccepteerd. Bij de andere locaties zijn de eigenaren aan zet om de verontreiniging aan te pakken.

39% van de inwoners ervaart vaak overlast van lawaai

De ervaren overlast van lawaai bleef in 2023 bijna gelijk ten opzichte van 2021: vier op de tien bewoners ervaren dit vaak. Het betreft zowel verkeerslawaai, lawaai van bedrijven als overig lawaai. Het aandeel inwoners dat vaak overlast van verkeerslawaai ervaart is het hoogst in West (38%) en Overvecht (39%). In Binnenstad ervaren inwoners relatief het meeste overig lawaai (42%) en het meeste lawaai van bedrijven (17%). In de afgelopen vier jaar is de overlast van overig lawaai gegroeid van 18% (2019) naar 24% (2023). Het vaak ervaren van overig lawaai is het meest toegenomen in Zuid (van 12% naar 23%), Noordwest en Zuidwest (beide van 19% naar 29%). De ervaren overlast van verkeerslawaai (van 28% naar 30%) en lawaai van bedrijven (van 5% naar 6%) steeg minder.

55% van de woningen ondervond in 2021 een geluidsbelasting van >55 dB door wegverkeer

Voor het overgrote deel van deze woningen is het verkeer op gemeentelijke wegen daarvan de oorzaak. Veel minder woningen ondervonden een geluidsbelasting van meer dan 55 dB door het spoor (3%) en industrie (<1%). Als de gemiddelde geluidsbelasting over alle etmalen van een jaar hoger is dan 55 dB moet dit volgens de Europese Richtlijn Omgevingslawaai in kaart worden gebracht. In 2022 zijn nieuwe geluidskaarten over 2021 gepubliceerd, deze worden eens in de vijf jaar gemaakt. De kaart laat zien dat vooral (snel rijdend) verkeer zorgt voor de hoge geluidniveaus. De hoogste geluidniveaus worden gemeten bij de drukke stads- en snelwegen.

Image

Grote verschillen in stankoverlast in de stad

In Overvecht heeft 27% van de inwoners vaak last van stankoverlast, in Leidsche Rijn (9%) en Vleuten-De Meern (8%) is dat veel lager. Gemiddeld over de hele stad ervaart 15% vaak stankoverlast. Het gaat hier om stank van verkeer en stank van onder andere bedrijven of rioolwaterzuivering. De ervaren stankoverlast is zowel voor Utrecht als geheel als voor de wijken in 2023 gelijk gebleven aan 2021. 10% van de inwoners ervaart vaak stank van verkeer en 9% van de inwoners ervaart vaak overlast van andere stank. Overlast van verkeersstank komt het vaakst voor in Overvecht (16%), West (13%) en Zuidwest (13%). Een op de vijf inwoners van Overvecht heeft last van overige stank, in andere wijken is dat (veel) lager.

Het aandeel inwoners dat vaak last heeft van luchtvervuiling is toegenomen van 15% in 2021 naar 17% in 2023 en is daarmee weer op het niveau van 2019. Dit is iets minder ongelijk over de stad verdeeld dan stankoverlast. Overlast van luchtvervuiling wordt het meeste ervaren in Zuid (25%) en West (24%) en het minst in Vleuten-De Meern (9%) en Leidsche Rijn (12%).

Inspanningen om energie en milieu te sparen dalen tussen 2021 en 2023

Het aandeel Utrechters dat geen of minder vlees eet om het milieu te sparen is tussen 2021 en 2023 gedaald van 46% naar 44%. Het is daarmee weer gelijk aan 2019. Tussen 2017 en 2019 was er juist sprake van een stijging. Ook het aandeel Utrechters dat afval scheidt is na jaren van stijging gedaald van 71% in 2021 naar 67% in 2023. Het aandeel Utrechters dat aangeeft regelmatig te lopen of de fiets te pakken om het milieu te sparen is ook gedaald van 79% (2021) naar 76% (2023).