Sociale cohesie

Samenvatting

De mate van sociale cohesie is stabiel over de jaren, maar is niet op alle plekken in de stad even hoog. Waar het vertrouwen in de medemens gelijk blijft, hebben meer inwoners moeite om hoopvol te zijn over de toekomst van Nederland. Bijna een op de vijf Utrechters heeft het afgelopen jaar discriminatie ervaren.

In het kort

• Sociale cohesie stabiel over de jaren, maar grote verschillen naar subwijk
• Vertrouwen in medemens stabiel, meer moeite om hoopvol te zijn over de toekomst
• Maatschappelijk welbevinden nam tijdens corona af, nog niet terug op oude niveau
• Grote verschillen naar inkomen en opleiding
• 19% van de Utrechters heeft in de afgelopen 12 maanden discriminatie ervaren

Sociale cohesie stabiel over de jaren, maar grote verschillen naar subwijk 

Landelijk onderzoek (CBS) laat zien dat in 2022 56% van alle Nederlanders minstens elke week contact heeft met de buren, maar dat dit minder vaak is dan tien jaar geleden. In Utrecht geeft 28% aan dat de mensen in de buurt veel met elkaar omgaan. 70% van de Utrechters vindt dat mensen in de buurt op een prettige manier met elkaar omgaan en 63% voelt zich prettig bij de mensen in de buurt. Dit zijn enkele stellingen die ten grondslag liggen aan de score voor sociale cohesie (een score tussen 1 en 10). De score sociale cohesie schommelt de afgelopen jaren van een 5,8 in 2019 naar een 6,0 in 2021 en naar een 5,9 in 2023. Niet overal in de stad is de score voor sociale cohesie even hoog, het varieert van een 4,7 in Transwijk tot een 7,0 in Wittevrouwen/Zeeheldenbuurt.

Vertrouwen in medemens stabiel, meer moeite om hoopvol te zijn over de toekomst

71% van de Utrechters geeft aan dat over het algemeen de meeste mensen wel te vertrouwen zijn. Dit is de afgelopen jaren gelijk gebleven. Ook is Utrechters gevraagd of ze het moeilijk vinden om hoopvol te zijn over de toekomst van Nederland. Dit aandeel nam in de coronaperiode sterk toe van 27% in 2019 naar 40% in 2021 en loopt nu verder op tot 43% in 2023. Over de toekomst van Utrecht zijn inwoners minder negatief dan over de toekomst van Nederland. Bovendien heeft de eerdere toename niet verder doorgezet. 

Maatschappelijk welbevinden nam tijdens corona af, nog niet terug op oude niveau

Gedurende de coronaperiode is de score voor het maatschappelijk welbevinden gedaald van 7,8 in 2019 naar 7,6 in 2021. Ook in 2023 blijft de score voor het maatschappelijk welbevinden een 7,6. Ten opzichte van 2019 geven relatief meer inwoners aan dat ze in deze samenleving niet belangrijk zijn en dat mensen zoals zij zich achtergesteld voelen in Nederland. 

Grote verschillen naar inkomen en opleiding

Enkele groepen vallen op wanneer we kijken naar onderwerpen als sociale cohesie, vertrouwen in de medemens, hoopvol zijn over de toekomst van Nederland of Utrecht en maatschappelijk welbevinden. De grootste verschillen zien we naar inkomen. Inwoners die precies of slecht kunnen leven van hun inkomen laten een negatiever beeld op deze indicatoren zien dan inwoners die goed kunnen leven van hun inkomen. Dit geldt eveneens voor inwoners zonder opleiding of met primair onderwijs/vmbo en inwoners met een havo/vwo/mbo-opleiding, in vergelijking met inwoners met een hbo/wo-diploma. Er zijn ook verschillen naar leeftijd. De jongere leeftijdsgroep (18-29 jaar) scoort lager op sociale cohesie en heeft vaker discriminatie ervaren, terwijl 65-plussers vaker moeite hebben om hoopvol te zijn over de toekomst en lager scoren op maatschappelijk welbevinden.

19% van de Utrechters heeft in de afgelopen 12 maanden discriminatie ervaren

De meest voorkomende grond van discriminatie is huidskleur, etniciteit of afkomst (9%), gevolgd door discriminatie op grond van geslacht of gender (5%). We hebben ook gevraagd op welke plek inwoners discriminatie ervaren. Het vaakst wordt buiten op straat genoemd (11%), gevolgd door werk, stage of tijdens een sollicitatie (7%). Door een aanpassing in de vragenlijst is het niet mogelijk om terug te kijken.