Sociale leefomgeving

De meeste Utrechters (82%) doen actief mee in de samenleving, maar meedoen is niet voor iedereen vanzelfsprekend. De verschillen in de stad zijn groot. De volgende groepen Utrechters doen aanmerkelijk minder vaak mee: Utrechters boven de 65 jaar (61% doet mee), inwoners zonder opleiding of met primair onderwijs/vmbo (51%), inwoners met een beperking (64%) en inwoners die slecht kunnen rondkomen (58%).

De mate van sociale cohesie in de stad is stabiel over de jaren (score 5,9), maar is niet overal even hoog, variërend van 4,7 tot 7,0 per wijk. Veel inwoners die dit nu nog niet doen geven aan bereid te zijn om buren te helpen (32%) of om zich in te zetten voor meer contact in de buurt (25%). Twee op de vijf Utrechters (39%) doen vrijwilligerswerk.

Het vertrouwen in de medemens is in Utrecht hoog vergeleken met andere gemeenten. Het maatschappelijk welbevinden is tijdens corona gedaald (van 7,8 naar 7,6) en ook in 2023 op dit lagere niveau blijven hangen. Een op de 5 Utrechters heeft het afgelopen jaar discriminatie ervaren. 

Aan Utrechters is gevraagd of ze het moeilijk vinden om hoopvol te zijn over de toekomst van Nederland. Dit aandeel nam in de coronaperiode sterk toe van 27% in 2019 naar 40% in 2021 en loopt nu verder op tot 43% in 2023.

Bijna drie kwart van de peuters met risico op taal- en/of ontwikkelachterstand bezoekt een voorschool. Het aandeel kinderen van 0 t/m 3 jaar dat gebruik maakt van kinderdagopvang daalt naar 61% in 2022. Ouders zijn in 2023 minder tevreden over de kinderopvang dan in 2021.

Het aantal leerlingen in het primair onderwijs neemt langzaam af. Ouders zijn nu vaker tevreden over het basisonderwijs. Dit jaar heeft 98% van de groep-8 kinderen het 1F-niveau (basisniveau einde basisschool) voor taal- en leesvaardigheid gehaald. Voor rekenen is dit 94%.

Het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs blijft groeien, 4% in 2023/2024. De helft van de ouders is tevreden met het voortgezet onderwijs in de buurt. Er is een verdere afname in het aantal mbo-studenten in 2023. In 2022 daalde ook het aantal hbo-studenten; het aantal wo-studenten bleef gelijk. Wo-studenten zijn vaker (zeer) tevreden over hun opleiding (83%) dan hbo-studenten (65%).

De meeste Utrechters voelen zich gezond en zijn gelukkig. De soms grote verschillen hangen sterk samen met problemen met rondkomen, werk en wonen. Leefgewoonten zijn ook van invloed op gezondheid. Ook hier zijn de verschillen groot, vooral naar opleiding. Twee derde van de Utrechters sport minstens 1 dag per week. Minder Utrechters voldoen aan de beweegrichtlijn (van 60% in 2020 naar 56% in 2022). Opvallend is dat de sportdeelname de afgelopen jaren is toegenomen tot 67% in 2022.

De meeste kinderen zijn gezond, maar verschillen zijn groot en ontstaan al op jonge leeftijd. Kinderen in gezinnen met lage welvaart en eenoudergezinnen hebben structureel een achterstand in gezondheid. Het middelengebruik onder jongvolwassenen is hoog. Zo’n 29% is een zware drinker, en een op de vijf gebruikte harddrugs in de afgelopen maand.

Zo’n 15% van de Utrechters ontvangt informele hulp bij huishouding of verzorging, geldzaken of administratie of gebruik van internet. Het doen van aanvragen of het maken van afspraken via internet is lastig voor 27% van alle Utrechters.

In 2023 groeit de totale criminaliteit in Utrecht met 5%, maar ligt nog steeds onder dat van 2020 en eerdere jaren. De meest opvallende toename is in zakkenrollen (+75%). Autokraak, winkeldiefstal en fietsdiefstal nemen juist af. Binnen de digitale criminaliteit zien we indentiteitsfraude toenemen (+46%), terwijl cybercrime afneemt (-4%).

In 2023 zijn er 4% meer politieregistraties van overlast dan in 2022. Vooral de overlast van dakloze mensen stijgt (+39%). Het aandeel inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt neemt toe, van 30% in 2021 naar 34% in 2023. Ook straatintimidatie neemt toe: 34% van de inwoners heeft de afgelopen 12 maanden straatintimidatie meegemaakt, tegenover 30% in 2021.

De bezoekersaantallen van musea zijn in 2023 weer op het niveau van 2019. Dit zien we ook terug in de cultuurdeelname van Utrechters. Zo’n 89% van de Utrechters neemt in 2023 deel aan cultuur, een hoger aandeel dan in 2021 en vergelijkbaar met 2019. Meer Utrechters zijn in 2023 (85%) tevreden over stedelijke culturele voorzieningen dan in 2019 (83%).