Veiligheidsbeleving & overlast

Samenvatting

In 2024 stijgt het aantal politieregistraties van overlast met 3%. Vooral overlast van personen met onbegrepen gedrag stijgt (+14%). Overlast van dak- en thuislozen stijgt vooral fors in Zuid en Zuidwest (beide +47%). Over de afgelopen 15 jaar is de veiligheidsbeleving redelijk stabiel: het aandeel inwoners dat zich onveilig voelt in de eigen buurt schommelt rond de 30%. 

In het kort

• Totale overlast stijgt in 2024 met 3%
• Aantal gemeentelijke overlastmeldingen neem toe
• Ervaren jongerenoverlast neemt af 
• Ervaren overlast in Utrecht lager dan in rest van G4 
• Aandeel inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt neemt toe 
• Afgelopen 15 jaar is veiligheidsbeleving in eigen buurt vrij stabiel 
• Ruim een derde Utrechters ervaart straatintimidatie 

Totale overlast stijgt in 2024 met 3%

Vooral in de eerste vier maanden van 2024 en in december ligt het aantal registraties van overlast hoger dan in 2023. Hierbinnen neemt met name de overlast van personen met onbegrepen gedrag toe (+14%) en in mindere mate jongerenoverlast (+3%). De toename van overlast onbegrepen gedrag doet zich voor in acht van de tien wijken, het meest in Zuidwest (+44%). In deze wijk laat ook de drank-/drugsgerelateerde overlast een opvallende toename zien (+29%), terwijl dit type overlast in heel Utrecht juist daalt met 7%. De overlast van dak- en thuislozen blijft min of meer stabiel in 2024. Ook hier zien we in Zuidwest een opvallende toename, maar ook in Zuid (beide wijken +47%).
 

De door de politie geregistreerde overlast omvat registraties van meldingen die burgers doen en registraties van incidenten waar de politie zelf op acteert. Een kanttekening bij de meldingen is dat het aantal samenhangt met de meldingsbereidheid van burgers en de inzet van politie. 

Aantal gemeentelijke overlastmeldingen neemt toe

Behalve bij de politie kunnen Utrechters ook bij de gemeente een melding van overlast doen. Dit kan een ander beeld geven dan de politieregistraties. Zo zien we het aantal meldingen van drugsoverlast bij de gemeente juist toenemen in 2024. Ook het aantal meldingen betreffende vuurwerkoverlast en burenoverlast nemen toe. Burenoverlast neemt in elke wijk toe en vuurwerkoverlast in bijna elke wijk (alleen Oost laat een daling zien).

Ervaren jongerenoverlast neemt af

In de Inwonersenquête vragen we inwoners van Utrecht naar de ervaren overlast van jongeren. In 2023 heeft 18% van de inwoners vaak overlast ervaren van jongeren op straat. Dat is minder dan in 2021 (22%), maar vrijwel gelijk aan 2019 (19%), het jaar voor corona. Vooral in Overvecht is de ervaren jongerenoverlast hoger dan gemiddeld in de stad. Maar ook in deze wijk daalde de overlast in 2023 (van 37% in 2021 naar 31%). Het aandeel Utrechters dat vaak overlast van drugshandel en/of drugsgebruik ervaart is al jaren 15%. Ook hier valt Overvecht op, met 33% van de inwoners dat deze vorm van overlast vaak ervaart. 

Ervaren overlast in Utrecht lager dan in rest van G4

Ook in de landelijke Veiligheidsmonitor wordt gevraagd naar ervaren overlast. Het aandeel Utrechters dat sociale overlast (o.a. van jongeren of buren), verkeersoverlast of milieuoverlast (o.a. geluids- of stankoverlast) ervaart is in 2023 lager dan gemiddeld in de G4. Per saldo ligt de totale ervaren overlast in Utrecht op 49%, wat lager is dan het gemiddelde van de G4 (57%) en vrijwel gelijk aan het gemiddelde van alle 70.000+ gemeenten (50%). 

Aandeel inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de buurt neemt toe

Uit de Inwonersenquête blijkt dat de veiligheidsbeleving in de eigen buurt achteruit is gegaan: 34% van de inwoners voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt, tegenover 30% in 2021. Deze ontwikkeling lijkt zich in bijna elke wijk voor te doen. Ook landelijk is het aandeel inwoners dat zich onveilig voelt in de buurt gestegen (van 14% naar 15%). De veiligheidsbeleving in Utrecht is beter dan in de andere drie G4-steden. Dit blijkt uit de landelijke Veiligheidsmonitor. Uit deze monitor blijkt verder dat de veiligheidsbeleving in de eigen buurt positiever is dan de algemene veiligheidsbeleving. Dit zien we ook in Utrecht: 42% van de Utrechters voelt zich wel eens onveilig in het algemeen. In 2021 was dit nog 37%, dus ook hier zien we een verslechtering.

Afgelopen 15 jaar is veiligheidsbeleving in eigen buurt vrij stabiel

Over langere tijd bekeken zien we dat het gevoel van onveiligheid (in de buurt) redelijk stabiel is: al 15 jaar schommelt dit rond de 30%. De wijk Overvecht valt op doordat het aandeel inwoners dat zich onveilig voelt in de eigen buurt al jaren hoger dan gemiddeld is. Vrouwen en jongeren voelen zich vaker onveilig in de eigen buurt dan mannen en 65-plussers. Hetzelfde geldt voor de algemene gevoelens van onveiligheid. In de Inwonersenquête van 2021 is gevraagd naar de reden waarom Utrechters zich wel eens onveilig voelen in de eigen buurt. De meest genoemde redenen zijn: zich kwetsbaar voelen als vrouw, hangjongeren en drugsoverlast.

Ruim een derde Utrechters ervaart straatintimidatie

Uit de Inwonersenquête blijkt dat 34% van de Utrechters aangeeft in de afgelopen 12 maanden geïntimideerd te zijn op straat. Dat is hoger dan in 2021 (31%), maar vrijwel gelijk aan 2019 (32%), het jaar voor corona. Het zijn vooral vrouwen en jongeren die straatintimidatie meemaken. 45% van de vrouwen zegt geïntimideerd te zijn, tegenover 22% van de mannen. De toename van straatintimidatie betreft vrijwel alleen vrouwen: het aandeel vrouwen dat straatintimidatie ervaart groeit van 41% in 2021 naar 45% in 2023 (het aandeel mannen bleef stabiel). Van de jongeren (18-29 jaar) heeft ruim de helft straatintimidatie ervaren, van de 65-plussers is dat 14%. De toename van straatintimidatie zit vooral in de leeftijdsgroepen tot 55 jaar. Bij vrouwen gaat straatintimidatie in de meeste gevallen om nastaren, gevolgd door nafluiten en naroepen met beledigende of seksuele opmerkingen. Bij mannen gaat het vooral om nageroepen worden met beledigende opmerkingen, gevolgd door nastaren.