Arbeidsmarkt
Samenvatting
Vergeleken met andere grote steden kent Utrecht een lage werkloosheid: 4,0% van de beroepsbevolking. Het aantal banen in de stad groeit sneller dan het aantal Utrechters van 15 t/m 74 jaar. De meeste banen zijn in de zakelijke dienstverlening en gezondheidszorg. De spanning op de arbeidsmarkt is hoog: er zijn meer vacatures dan werkzoekenden.
In het kort
- Aantal banen stijgt sneller dan bevolking van 15 t/m 74 jaar
- Meeste werkgelegenheid en sterkste toename in zakelijke dienstverlening
- Aantal Utrechters met betaald werk groeit verder
- Sterke toename aantal zelfstandigen
- Werkloosheid iets toegenomen, maar nog steeds laag
- Onbenut arbeidspotentieel bijna 30.000 Utrechters
- Aanhoudende spanning op zeer krappe arbeidsmarkt
- Blijvend hoog aantal openstaande en nieuwe vacatures
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|
| aantal banen in Utrecht* | 274.440 | 282.410 | 288.230 | 301.700 | 317.470 |
| beroeps- en niet-beroepsbevolking (aantal inwoners 15-74 jaar) | 277.207 | 281.327 | 283.270 | 285.127 | 291.152 |
| werkgelegenheidsfunctie (aantal banen t.o.v. beroeps- en niet-beroepsbevolking, afgerond) | 0,99 | 1,00 | 1,02 | 1,06 | 1,09 |
| aantal banen bij vestigingen met één werkzame persoon | 32.990 | 35.600 | 37.120 | 39.910 | 44.080 |
| aantal banen bij vestigingen met twee of meer werkzame personen | 241.450 | 246.810 | 251.110 | 261.790 | 273.390 |
| aantal banen per hectare in Utrecht | 29,2 | 30,1 | 30,8 | 32,1 | 33,9 |
| % bruto arbeidsparticipatie | 78,5 | 78,3 | 78,4 | 80,2 | 80,6 |
| % netto arbeidsparticipatie | 75,0 | 74,5 | 74,8 | 77,2 | 77,3 |
| beroepsbevolking | 215.000 | 217.000 | 221.000 | 229.000 | 234.000 |
| werkzame beroepsbevolking | 206.000 | 207.000 | 211.000 | 220.000 | 225.000 |
| werkloze beroepsbevolking | 10.000 | 11.000 | 10.000 | 9.000 | 9.000 |
| % werkloosheid | 4,4 | 4,9 | 4,5 | 3,8 | 4,0 |
| % onbenut arbeidspotentieel** | 11,3 | 14,5 | 12,1 | 10,3 | - |
| spanningsindicator arbeidsmarktregio Midden-Utrecht*** | 4,29 (zeer krap) | 2,39 (krap) | 6,63 (zeer krap) | 8,26 (zeer krap) | 7,38 (zeer krap) |
** Onbenut arbeidspotentieel is gedefinieerd als werklozen, semiwerklozen en onderbenutte deeltijdwerkers.
*** Alle kerncijfers zijn op het niveau van de gemeente Utrecht, behalve de spanningsindicator (arbeidsmarktregio Midden-Utrecht). Waarde 4e kwartaal.
Bron: Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR 2023); BRP, bewerking gemeente Utrecht; CBS (Enquête Beroepsbevolking), bewerking gemeente Utrecht; CBS; UWV
Aantal banen stijgt sneller dan bevolking van 15 t/m 74 jaar
Tussen 2022 en 2023 nam het aantal banen in Utrecht toe met ruim 15.770 (+5,2%) tot een totaal van 317.470. Dit is de sterkste groei van de afgelopen tien jaar. In 2020 zien we een omslag in de verhouding tussen het aantal inwoners en aantal banen. Vanaf 2020 zijn in Utrecht meer banen dan de beroeps- en niet-beroepsbevolking (aantal inwoners van 15 t/m 74 jaar). Binnen de provincie Utrecht zien we de sterkste banengroei in de gemeente Utrecht. Ruim een kwart van de groei komt door een verdere toename van het aantal zzp’ers. De grootste groei (in absolute zin) is vanaf 2019 bij bedrijven met meer dan 1.000 werkzame personen. De prognose van het UWV is dat vanaf 2024 de werkgelegenheidsgroei in arbeidsmarktregio Midden-Utrecht minder sterk zal zijn als gevolg van een lagere economische groei en de aanhoudende personeelstekorten.
Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR)
Cijfers over het aantal banen in Utrecht komt uit het Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR). Dit is inmiddels ruim twee decennia een belangrijke bron om de spreiding en ontwikkeling van banen en vestigingen in de provincie en gemeente Utrecht te volgen. De belangrijkste bronnen hiervoor zijn het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en het jaarlijkse werkgelegenheidsonderzoek van de provincie. Alle vestigingen van middelgrote en grote bedrijven en organisaties en een steekproef van kleine bedrijven wordt gevraagd het aantal arbeidsplaatsen en uitzendkrachten per 1 april op te geven.
- Voor de vestigingen die niet in de steekproef zitten of die niet reageren (non-respons) wordt een deel van de werkgelegenheidsdata in het PAR geconstrueerd op basis van een model. Het aantal arbeidsplaatsen wordt berekend (op basis van trend naar sector en grootteklasse) of overgenomen van vorig jaar.
- Banen per vestiging betreft het aantal werknemers dat op een werklocatie bij een organisatie is geregistreerd. Dit betekent niet altijd dat deze werknemers ook op deze locatie werkzaam zijn.
Meeste werkgelegenheid en sterkste toename in zakelijke dienstverlening
De zakelijke dienstverlening is de sector dat voorziet in de grootste werkgelegenheid in Utrecht met ruim 56.000 werkzame personen. Tussen 2021 en 2023 is de sector met ruim 5.000 banen gegroeid. Een kwart van het aantal werkzame personen in de zakelijke dienstverlening is zzp’er (vestiging met één werkzaam persoon). In Utrecht werken ook veel mensen in de gezondheidszorg. Deze sector is met bijna 46.000 werkzame personen tweede in omvang. Zo’n 13% van de werknemers in de gezondheidszorg is zzp’er. Kijk voor gedetailleerde tabellen hierover op Utrecht in Cijfers.
Aantal Utrechters met betaald werk groeit verder
In 2023 nam het aantal Utrechters met betaald werk minder hard toe dan in 2022. Het aantal werkenden groeit met 5.000 naar 225.000. Deze groei is bijna de helft minder dan in 2022 (9.000). De groei in Utrecht is vergelijkbaar met de landelijke ontwikkeling. De netto arbeidsparticipatie - het percentage inwoners van 15 t/m 74 jaar dat een baan heeft – bleef nagenoeg gelijk op 77,3% omdat de beroeps- en niet-beroepsbevolking een vergelijkbare groei kende. De netto arbeidsparticipatie ligt in Utrecht hoger dan het landelijk gemiddelde (73,1%) en de andere G4-gemeenten. In Utrecht is de netto arbeidsparticipatie het hoogst in de leeftijdsgroep 25 t/m 44 jaar (87,5%). In de jongere (15 t/m 24 jaar, 73,2%) en oudere (45 t/m 74 jaar, 65,7%) leeftijdsgroepen ligt de netto arbeidsparticipatie lager. De netto arbeidsparticipatie onder jongeren nam toe naar het hoogste niveau van de afgelopen tien jaar. Voor mannen is de arbeidsparticipatie 81,5%, voor vrouwen 73,3%. Voor zowel mannen als vrouwen is dit hoger dan landelijk (77,2% respectievelijk 68,9%).
Sterke toename aantal zelfstandigen
Van alle Utrechters met betaald werk heeft 83% een baan in loondienst en werkt 17% als zelfstandige (zzp). In de laatste tien jaar is dit aandeel niet zo hoog geweest. Het aantal zelfstandigen is in Utrecht volgens cijfers van het CBS toegenomen van 30.000 in 2021 naar 38.000 in 2023. Dit is een groei van 27%, terwijl in dezelfde periode het aantal werknemers met 3% toenam. Van de groep zelfstandigen in Utrecht is ongeveer 37% vrouw en 63% man. Binnen de groep zelfstandigen is vooral een toename in de leeftijdsgroep van 45 t/m 74 jaar. Hoewel er ook inwoners zijn die twee banen hebben of mensen die werk in loondienst met een zelfstandig beroep combineren, kijkt het CBS naar het zwaartepunt: alleen de categorie waar iemand de meeste uren in werkzaam is, telt mee.
Werkloosheid iets toegenomen, maar nog steeds laag
Het werkloosheidspercentage in de gemeente Utrecht is toegenomen van 3,8% in 2022 naar 4,0% in 2023 van de (werkzame en werkloze) beroepsbevolking. Het aantal personen dat onder de werkloze beroepsbevolking valt is in 2023 afgerond op 9.000. Het werkloosheidspercentage in Utrecht ligt iets boven het landelijk gemiddelde (3,6%). Den Haag (4,7%), Amsterdam (4,8%) en Rotterdam (5,3%) kennen een hogere werkloosheid dan Utrecht. Het werkloosheidspercentage is het hoogst in de jongere leeftijdsgroep (15 t/m 24 jaar, 9,3%). Dit percentage is in Nederland lager, in de rest van de G4 hoger. Werkloosheid gaat volgens de gehanteerde definitie van het CBS over mensen die geen betaalde baan hebben, maar wel direct (binnen twee weken) beschikbaar zijn voor werk en recent naar werk hebben gezocht. Hierdoor zijn bijvoorbeeld niet alle bijstandsgerechtigden in de werkloosheidscijfers opgenomen. In de CPB-raming van februari 2024 (CEP 2024) loopt de werkloosheid in Nederland licht op naar 3,9% in 2025. De verwachting is dat het aantal faillissementen en ontslagen zal toenemen, maar dat vanwege het hoge aantal vacatures de werkloosheid licht stijgt.
Onbenut arbeidspotentieel bijna 30.000 Utrechters
Binnen de beroeps- en niet-beroepsbevolking is het mogelijk om te kijken naar het onbenut arbeidspotentieel volgens een definitie van het CBS. De definitie is op basis van de arbeidsmarktpositie die werknemers zelf rapporteren in de Enquête Beroepsbevolking. Het onbenut arbeidspotentieel is een groep werkzame en niet-werkzame personen die toegevoegd kunnen worden aan de werkzame beroepsbevolking of extra ingezet kunnen worden binnen deze groep. Dit geeft een beeld over een potentieel dat mogelijk ingezet kan worden in tijden van arbeidsmarktkrapte. Onbenut arbeidspotentieel bestaat uit werklozen, semiwerklozen en onderbenutte deeltijdwerkers. Ongeveer een kwart van de bijstandsgerechtigden behoort tot de groep van het onbenut arbeidspotentieel. Het onbenut arbeidspotentieel van gemeente Utrecht is in 2022 zo’n 29.250. Dat is 10,3% van de bevolking van 15 t/m 74 jaar. Dat is lager dan in Amsterdam en Rotterdam (11,1%), maar vergelijkbaar met Den Haag (10,2%). Van het onbenut arbeidspotentieel is 38% jongere (15 t/m 24 jaar). Dit zijn vooral scholieren en studenten die een bijbaan hebben en zeggen direct beschikbaar te zijn om meer uren te werken.
Aanhoudende spanning op zeer krappe arbeidsmarkt
De arbeidsmarktregio Midden-Utrecht heeft in 2023 ‘zeer krap’ als spanningswaarde. De krapte lijkt te stabiliseren. In het vierde kwartaal van 2023 heeft de spanningsindicator een score van 7,38. Eind 2023 heeft arbeidsmarktregio Midden-Utrecht de hoogste spanning van alle arbeidsmarktregio’s in Nederland. De spanningsindicator is de verhouding tussen het aantal openstaande vacatures en het aantal kortdurend werkzoekenden (korter dan 6 maanden). De spanningsindicator heeft een waarde tussen 0,06 en 16,00. Hoe krapper de arbeidsmarkt, hoe moeilijker het voor werkgevers is om aan geschikt personeel te komen. Grote tekorten aan personeel in de regio Midden-Utrecht doen zich voor binnen de ICT-beroepen (16,00) en dienstverlenende beroepen (13,23). Volgens het CBS is de stabilisatie van de spanning op de arbeidsmarkt een gevolg van een afname van het aantal vacatures en de verdere daling van het aantal werklozen.
Blijvend hoog aantal openstaande en nieuwe vacatures
Het aantal openstaande vacatures lijkt zich te stabiliseren op ongeveer 35.000 per kwartaal in arbeidsmarktregio Midden-Utrecht. Het aantal nieuwe vacatures per kwartaal is gemiddeld zo’n 30.000. Veel nieuwe vacatures zijn op het gebied van bedrijfseconomisch en administratief, technisch en zorg en welzijn. De vraag naar deze beroepen was al hoog, maar is nog verder toegenomen. Voor de online vacatures op Werk.nl (UWV) lijkt de piek achter de rug. Begin 2024 zijn er ruim 15.000 openstaande online vacatures op Werk.nl in arbeidsmarktregio Midden-Utrecht. Deze zijn voor een groot deel gericht op transportplanners en logistiekmedewerkers, vrachtwagenchauffeurs, laders, lossers en vakkenvullers en software- en applicatieontwikkelaars. Het CBS ziet wel een landelijke trend waarin het aantal vacatures vanaf eind 2022 en heel 2023 blijft dalen. Een tekort aan medewerkers in bepaalde sectoren kan volgens het SCP op lange termijn voelbaar zijn.