Leefstijl volwassenen
Samenvatting
Veel Utrechters hebben gezonde leefgewoonten. Wel zijn de verschillen groot, vooral naar opleiding. Als we inzoomen op jongvolwassenen zien we dat het middelengebruik hoog is. 25% is een zware drinker en 16% gebruikte harddrugs de afgelopen vier weken. Onder alle leeftijdsgroepen zijn er veel Utrechters met problemen met slaap of vermoeidheid.
In het kort
- Hoe zijn de leefgewoonten van Utrechtse volwassenen?
- Verschillen in leefgewoonten zijn groot
- Middelengebruik onder jongvolwassenen is hoog
- Bijna de helft van de jongvolwassenen kan moeilijk stoppen met sociale media
- Jongvolwassenen zijn meer gaan bewegen in 2024
- Veel Utrechters hebben problemen met slapen
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| % volwassenen dat overgewicht heeft, incl. obesitas (BMI>25) | - | 38 | - | 37 | - | - |
| % volwassenen dat voldoende beweegt* | - | 60 | - | 56 | - | - |
| % volwassenen dat overmatig drinkt** | - | 6 | - | 9 | - | - |
| % volwassenen dat rookt | - | 18 | - | 18 | - | - |
| % jongvolwassenen dat overgewicht heeft, incl. obesitas (BMI>25) | - | - | - | 22 | - | 21 |
| % jongvolwassenen dat minstens een half uur op vijf dagen van de week beweegt | - | - | - | 53 | - | 60 |
| % jongvolwassenen dat zwaar drinkt*** | - | - | - | 29 | - | 25 |
| % jongvolwassenen dat wel eens tabak rookt | - | - | - | 29 | - | 30 |
| % jongvolwassenen dat in de afgelopen 4 weken harddrugs heeft gebruikt | - | - | - | 19 | - | 16 |
** Meer dan 14 glazen alcohol per week voor vrouwen, meer dan 21 glazen alcohol per week voor mannen.
*** Minstens een keer per week zes (voor mannen) of vier (voor vrouwen) glazen alcohol op een dag.
Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen, gemeente Utrecht; Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen, gemeente Utrecht
Deze enquêtes houden we elke twee jaar. Resultaten van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024 komen in de zomer van 2025 beschikbaar.
Dit hoofdstuk geeft een samenvatting van de leefstijl van Utrechtse (jong)volwassenen, ontwikkelingen hierin en de samenhang met andere factoren. Op de Volksgezondheidsmonitor Utrecht staat alle informatie over gezondheid, leefstijl en de relatie met factoren die dit beïnvloeden. In de zomer worden hier nieuwe cijfers van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024 gepubliceerd.
Hoe zijn de leefgewoonten van Utrechtse volwassenen?
Het aandeel Utrechtse volwassenen met overgewicht blijft met 37% in 2022 ongeveer gelijk aan voorgaande jaren. Het aandeel Utrechters dat rookt daalde het laatste decennium, maar bleef tussen 2020 en 2022 stabiel. In 2010 was dit 23% en in 2020 en 2022 18%. Op een aantal punten laten leefgewoonten een negatieve ontwikkeling zien: volwassenen voldoen minder vaak aan de beweegrichtlijnen. Overmatig alcoholgebruik is licht toegenomen. Dit in tegenstelling tot voorgaande jaren waarin we juist een daling in overmatig alcoholgebruik zagen. 35% van de Utrechtse volwassenen houdt zich aan het advies van de Gezondheidsraad en drinkt geen alcohol of maximaal één glas per dag. Vergeleken met de andere grote steden hebben Utrechtse volwassenen minder vaak overgewicht, ze roken even vaak of minder vaak en drinken even vaak of vaker overmatig alcohol.
Zie het hoofdstuk Sport- & beweegdeelname voor cijfers over sporten en bewegen.
Verschillen in leefgewoonten zijn groot
Vooral naar opleiding zien we binnen Utrecht grote verschillen in leefgewoonten. Utrechtse volwassenen zonder opleiding of met primair onderwijs/vmbo hebben ruim twee keer zo vaak overgewicht en vier keer zo vaak obesitas als Utrechters met een hbo/wo-opleiding. Bij voeding (2020), beweging en slapen zien we vergelijkbare verschillen.
Middelengebruik onder jongvolwassenen is hoog
In het voorjaar van 2024 drinkt 25% van de Utrechtse jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) minstens één keer per week zes glazen alcohol (voor mannen) of vier glazen alcohol (voor vrouwen) per dag. Daarmee vallen ze in de groep ‘zware drinkers’. Wel is er een afname in het aandeel jongvolwassenen dat in de laatste vier weken alcohol heeft gedronken: van 83% in 2021 naar 77% in 2024. Bijna een op de drie jongvolwassenen rookt wel eens tabak. Dit is vergelijkbaar met 2022. 9% van de jongvolwassenen vapet wel eens. 13% van de jongvolwassenen rookt of vapet dagelijks. 16% van de jongvolwassenen heeft in de afgelopen vier weken harddrugs gebruikt, vooral XTC en 3-MMC of 4-MMC. Dit is meer dan anderhalf keer zo hoog als het gemiddelde van 9% in Nederland en vergelijkbaar met het gebruik in de meeste studentensteden. Het gebruik van 3-MMC of 4-MMC in de laatste 4 weken is toegenomen van 3% in 2021 naar 8% in 2024. Gebruik van cocaïne nam juist af van 6% naar 3% in dezelfde periode.
Bijna de helft van de jongvolwassenen kan moeilijk stoppen met sociale media
45% van de jongvolwassenen vindt het (zeer) vaak moeilijk om te stoppen met sociale media, blijkt uit de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2024. Dit is hoger dan landelijk en in de regio, maar vergelijkbaar met de andere grote steden. Vrouwen en jongvolwassenen met een wo-opleiding vinden het vaker moeilijk om te stoppen met sociale media dan andere jongvolwassenen. Een derde blijft sociale media gebruiken, ook al levert dit problemen op.
Jongvolwassenen zijn meer gaan bewegen in 2024
60% van de jongvolwassenen beweegt minstens een half uur op vijf dagen van de week. Dit is hoger dan in 2022, toen gaf 53% dit aan. 77% van de jongvolwassenen sport wekelijks en 66% is lid van een sportvereniging of sportschool. In Utrecht heeft 21% van de jongvolwassenen overgewicht en 4% obesitas. Dit is lager dan het gemiddelde in Nederland.
Zie het hoofdstuk Sport- en beweegdeelname voor meer cijfers over sporten en bewegen.
Veel Utrechters hebben problemen met slapen
Onder volwassenen komen problemen met slaap en vermoeidheid geregeld voor. Van de 18 t/m 64-jarigen slaapt 42% niet goed. Dit geldt voor 37% van de 65-plussers. Problemen met slaap komen onder volwassenen in Utrecht minder vaak voor dan in de andere drie grote steden, maar wel vaker dan landelijk. In het algemeen hebben Utrechters zonder opleiding of met primair onderwijs/vmbo vaker symptomen van slapeloosheid dan Utrechters met een hbo/wo-opleiding. Landelijk is er een toename van problemen met slaap. Problemen met slaap hangen bijvoorbeeld samen met veelvuldig gebruik van smartphones, tablets en/of computers in het uur voor het slapen, stress, psychische klachten of een verstoring van de biologische klok.