Leefstijl volwassenen
Samenvatting
Veel Utrechters hebben gezonde leefgewoonten. Wel zijn de verschillen groot, vooral naar opleiding. Ook ervaren meer Utrechters problemen met slaap. Als we inzoomen op jongvolwassenen zien we dat het middelengebruik hoog is. 25% is een zware drinker en 16% gebruikte harddrugs de afgelopen vier weken.
In het kort
- Hoe zijn de leefgewoonten van Utrechtse volwassenen?
- Verschillen in leefgewoonten zijn groot
- Meer Utrechters ervaren problemen met slaap
- Middelengebruik onder jongvolwassenen is hoog
- Bijna de helft van de jongvolwassenen kan moeilijk stoppen met sociale media
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| % volwassenen dat overgewicht heeft, incl. obesitas (BMI>25) | - | 38 | - | 37 | - | 36 |
| % volwassenen dat voldoende beweegt* | - | 60 | - | 56 | - | 59 |
| % volwassenen dat overmatig drinkt** | - | 6 | - | 9 | - | 6 |
| % volwassenen dat rookt | - | 18 | - | 18 | - | 19 |
| % jongvolwassenen dat overgewicht heeft, incl. obesitas (BMI>25) | - | - | - | 22 | - | 21 |
| % jongvolwassenen dat minstens een half uur op vijf dagen van de week beweegt | - | - | - | 53 | - | 60 |
| % jongvolwassenen dat zwaar drinkt*** | - | - | - | 29 | - | 25 |
| % jongvolwassenen dat wel eens tabak rookt | - | - | - | 29 | - | 30 |
| % jongvolwassenen dat in de afgelopen 4 weken harddrugs heeft gebruikt | - | - | - | 19 | - | 16 |
| % jongvolwassenen dat moeilijk kan stoppen met sociale media | - | - | - | - | - | 45 |
** Meer dan 14 glazen alcohol per week voor vrouwen, meer dan 21 glazen alcohol per week voor mannen.
*** Minstens een keer per week zes (voor mannen) of vier (voor vrouwen) glazen alcohol op een dag.
Bron: Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen, gemeente Utrecht; Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen, gemeente Utrecht
Deze enquêtes houden we elke twee jaar.
Dit hoofdstuk geeft een samenvatting van de leefstijl van Utrechtse (jong)volwassenen, ontwikkelingen hierin en de samenhang met andere factoren. Op de Volksgezondheidsmonitor Utrecht staat alle informatie over gezondheid, leefstijl en de relatie met factoren die dit beïnvloeden.
Hoe zijn de leefgewoonten van Utrechtse volwassenen?
Het aandeel Utrechtse volwassenen met overgewicht blijft met 36% in 2024 ongeveer gelijk aan voorgaande jaren. Utrechters zijn vaker gaan vapen: van 2% in 2020 naar 6% in 2024. De stijging is vooral te zien bij 18 t/m 39-jarigen. Het aandeel Utrechters dat rookt daalde het laatste decennium, maar bleef tussen 2020 en 2024 stabiel. Op een aantal punten laten leefgewoonten een positieve ontwikkeling zien. Het aandeel Utrechters dat wekelijks sport is gestegen van 61% in 2016 naar 71% in 2024. Utrechtse volwassenen zijn niet vaker gaan voldoen aan de beweegrichtlijn. Jongvolwassenen zijn wel vaker gaan bewegen: in 2024 bewoog 60% minstens een half uur op vijf dagen van de week. In 2022 was dit nog 53%. Overmatig gebruik van alcohol is gedaald. Tussen 2006 en 2020 is het aandeel Utrechters dat overmatig alcohol drinkt gedaald van 15% naar 6%. 37% van de Utrechtse volwassenen houdt zich aan het advies van de Gezondheidsraad en drinkt geen alcohol of maximaal één glas per dag.
Verschillen in leefgewoonten zijn groot
Vooral naar opleiding zien we binnen Utrecht grote verschillen in leefgewoonten. Utrechtse volwassenen zonder opleiding of met primair onderwijs/vmbo hebben bijna twee keer zo vaak overgewicht (inclusief obesitas) als Utrechters met een hbo/wo-opleiding. Bij voeding (2020), beweging en slapen zien we vergelijkbare verschillen. De Special Scheidslijnen in Utrecht geeft meer inzicht in waar en bij wie de verschillen in leefgewoonten het grootst zijn in de stad.
Meer Utrechters ervaren problemen met slaap
47% van de Utrechters heeft een of meer symptomen van slapeloosheid. Zij hebben drie of meer dagen per week moeite om in slaap te komen, moeite met doorslapen of zijn vroeger wakker geworden dan gewild. Dit was in 2018 nog 39%. 56% van de Utrechters wordt drie of meer dagen per week niet uitgerust wakker of voelt zich overdag slaperig en dit was in 2018 nog 47%. 10% van de Utrechters gebruikt wekelijks slaapmedicatie. Dit is niet toegenomen. Utrechters die moeite hebben met rondkomen hebben vaker slaapproblemen dan Utrechters die geen moeite hebben met rondkomen. 18 t/m 39-jarigen zijn vergeleken met oudere Utrechters vaker niet goed uitgerust of zijn overdag slaperig.
Middelengebruik onder jongvolwassenen is hoog
In het voorjaar van 2024 drinkt 25% van de Utrechtse jongvolwassenen minstens één keer per week zes glazen alcohol (voor mannen) of vier glazen alcohol (voor vrouwen) per dag. Daarmee vallen ze in de groep ‘zware drinkers’. Wel is er een afname in het aandeel jongvolwassenen dat in de laatste vier weken alcohol heeft gedronken: van 83% in 2021 naar 77% in 2024. Bijna een op de drie jongvolwassenen rookt wel eens tabak. Dit is vergelijkbaar met 2022. 9% van de jongvolwassenen vapet wel eens. 13% van de jongvolwassenen rookt of vapet dagelijks. 16% van de jongvolwassenen heeft in de afgelopen vier weken harddrugs gebruikt, vooral XTC en 3-MMC of 4-MMC. Dit is meer dan anderhalf keer zo hoog als het gemiddelde van 9% in Nederland en vergelijkbaar met het gebruik in de meeste studentensteden. Het gebruik van 3-MMC of 4-MMC in de laatste 4 weken is toegenomen van 3% in 2021 naar 8% in 2024. Gebruik van cocaïne nam juist af van 6% naar 3% in dezelfde periode.
Bijna de helft van de jongvolwassenen kan moeilijk stoppen met sociale media
45% van de jongvolwassenen vindt het (zeer) vaak moeilijk om te stoppen met sociale media, blijkt uit de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2024. Dit is hoger dan landelijk en in de regio, maar vergelijkbaar met de andere grote steden. Vrouwen en jongvolwassenen met een wo-opleiding vinden het vaker moeilijk om te stoppen met sociale media dan andere jongvolwassenen. Een derde blijft sociale media gebruiken, ook al levert dit problemen op.