Inkomen & uitkeringen

Samenvatting

In 2024 is de koopkracht gedaald, maar minder dan een jaar eerder. Het aantal huishoudens dat leeft van een bijstands-, een WW- of arbeidsongeschiktheidsuitkering in Utrecht neemt toe. Dit heeft geen effect op de inkomensverdeling in de stad. In vergelijking met andere grote steden blijft Utrecht een stad met relatief hoge inkomens.  

In het kort

• Iets lagere inflatie, lichte stijging koopkracht
• Aantal Utrechters met een uitkering verder gestegen
• Meer WW-uitkeringen en doorstroom naar bijstand neemt toe
• Meer huishoudens met een bijstandsuitkering
• Meer hoge en minder lage inkomens dan in de andere grote steden
• Inkomensongelijkheid in Utrecht vergelijkbaar met landelijk gemiddelde

Iets lagere inflatie, lichte stijging koopkracht in 2024

In 2024 zien we dat de inflatie blijft hangen op 3,3%, door een stijging van de lonen, is de koopkracht naar verwachting gestegen. In 2024 was de inflatie iets lager dan in 2023 (3,8%), maar nog steeds hoger dan voor de energiecrisis in 2022. De inflatie in 2024 komt voor een groot deel door de stijging van de woning- en huurprijzen en de prijzen van tabak. In 2022 was sprake van een voor Nederland uitzonderlijk hoge inflatie (+10%) door stijging van de energieprijzen en in navolging daarvan ook andere prijzen. De komende jaren verwacht het CPB een lagere inflatie. Doordat de lonen harder stijgen dan de inflatie blijft gemiddeld genomen de koopkracht stijgen.    

Aantal Utrechters met een uitkering verder gestegen

In 2024 stijgt het aantal inwoners met een uitkering verder. Deze trend is eind 2022 ingezet. In juni 2024 ontvingen 28.640 Utrechters een uitkering, in juni 2023 waren dit er 27.760. Net als in 2023 neemt het aantal inwoners met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (+2,3%) en bijstandsuitkering (+3,2%) toe. In 2024 zien we daarnaast ook een toename van het aantal inwoners met een WW-uitkering (+10,7%). We zien dus een stijging van het aantal mensen met een uitkering, hoewel de arbeidsmarkt nog steeds krap is (zie ook Arbeidsmarkt). 

Meer WW-uitkeringen en doorstroom naar bijstand neemt toe 

In 2024 nam het aantal mensen met een WW-uitkering voor het eerst sinds 2020 toe. In juni 2024 ontvingen 3.010 Utrechters een WW-uitkering, 290 meer dan een jaar eerder. Ook het aantal Utrechters met een arbeidsongeschiktheidsuitkering neemt toe. Enerzijds zorgt de groei van de (werkende) beroepsbevolking voor een toename van het aantal arbeidsongeschikten, daarnaast is ook sprake van een toename van het aantal langdurig zieken door psychische aandoeningen en langdurige covid (UWV 2024). In de UWV cijfers is ook zichtbaar dat de doorstroom van WW naar bijstand toeneemt. De doorstroom in Utrecht (3,5%) is vergelijkbaar met landelijk gemiddeld (3,7%) en lager dan in veel andere grote steden. In grote steden is de doorstroom vaak hoger omdat alleenstaanden en jongeren minder vaak geen financiële buffer of vangnet hebben. Onderzoek van het CPB laat zien dat het risico op baanverlies en langdurige werkloosheid opstapelen bij kwetsbare groepen.  

Meer huishoudens met een bijstandsuitkering

Op 1 januari 2025 hadden 9.690 huishoudens een bijstandsuitkering, bijna 4% meer dan begin 2024. Hoewel de bevolking en daarmee ook het aantal huishoudens in de stad groeit, is het aandeel huishoudens met een bijstandsuitkering gestegen van 4,8% naar 5,0%. Sinds het voorjaar van 2019 vertoonde het aantal bijstandsuitkeringen een dalende trend tot het begin van de coronapandemie. Tijdens het begin van de pandemie zagen we een flinke stijging. Halverwege 2021 trok de arbeidsmarkt aan en daalde het aantal bijstandsuitkeringen weer. Sinds eind 2022 zien we weer een licht stijgende trend. In 2024 zet deze trend zicht voort. De stijging van het aantal bijstandsuitkeringen komt vooral door de instroom van statushouders, instroom van Utrechters door het verlies van werk en een lagere uitstroom doordat mensen minder makkelijk bemiddelbaar zijn naar werk. 

Meer hoge en minder lage inkomens dan in de andere grote steden

In vergelijking met andere grote steden heeft Utrecht meer huishoudens met hoge inkomens en minder met lage inkomens. In alle vier de grote steden (G4) zien we minder middeninkomens dan landelijk. De inkomensverdeling in Utrecht is door de jaren heen redelijk stabiel gebleven. Het aandeel huishoudens met lage inkomens is licht gedaald, terwijl het aandeel met hoge inkomens iets is gestegen.

In Amsterdam is het aandeel huishoudens met de hoogste inkomens groter dan in Utrecht, maar ook het aandeel met de laagste inkomens is daar groter. Rotterdam heeft geen oververtegenwoordiging van hoge inkomens, maar wel van lage inkomens. Den Haag zit hier tussenin, met iets minder lage inkomens en iets meer hoge inkomens dan Rotterdam. Over het algemeen hebben Utrechters een relatief hoog inkomen. Het gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen is met € 52.200 bijna net zo hoog als in Amsterdam.

Inkomensongelijkheid in Utrecht vergelijkbaar met landelijk gemiddelde

In Utrecht is de inkomensongelijkheid de afgelopen jaren gelijk gebleven met een Gini-coëfficiënt van 0,29. Landelijk is dit 0,28. In de wijken van Utrecht varieert de inkomensongelijkheid. In Overvecht is de ongelijkheid het laagst (0,25) en in Oost het hoogst (0,35). Belastingen helpen om inkomens gelijker te verdelen, maar dit gaat voorbij aan de hoogste inkomens. 

Naast inkomensongelijkheid is er ook vermogensongelijkheid: sommige mensen hebben veel meer bezittingen dan anderen. Vermogensongelijkheid wordt vooral bepaald door het bezit van aandelen en een eigen huis. Vermogensongelijkheid heeft een grote invloed op de kansen die mensen krijgen. In grote steden is de vermogensongelijkheid hoger doordat er relatief veel jongeren en uitkeringsontvangers wonen met een lager vermogen. De Gini-coëfficiënt voor vermogen in Utrecht is 0,76. Landelijk gemiddeld is het 0,71.