Schulden

Samenvatting

Begin 2023 is het aantal huishoudens met problematische schulden 11% hoger dan een jaar eerder: 14.230 Utrechtse huishoudens hebben geregistreerde problematische schulden. In Overvecht wonen de meeste huishoudens met schulden, het aandeel in Leidsche Rijn is het sterkst gegroeid. Huishoudens met kinderen en huishoudens met een herkomst buiten Europa hebben vaker schulden. 

In het kort

• Stijging aantal huishoudens met geregistreerde problematische schulden
• Utrechters spreken vaker spaargeld aan om rond te komen
• Meeste huishoudens met schulden in Overvecht, sterke groei in Leidsche Rijn
• Huishoudens met kinderen of herkomst buiten Europa: vaker schulden
• Meer vroegsignalering, professionele schuldhulp en gestarte schuldregelingen

Stijging aantal huishoudens met geregistreerde problematische schulden

Begin 2023 zijn er 14.230 Utrechtse huishoudens met geregistreerde problematische schulden, een toename van 11%. In 2022 waren er 12.780 huishoudens met geregistreerde schulden in Utrecht. Het CBS brengt problematische schulden in beeld aan de hand van registraties van verschillende bronnen. In 2021 zien we dat de dalende trend omslaat in een stijging en sindsdien neemt het aantal huishoudens met schulden toe. Het aandeel huishoudens met problematische schulden in Utrecht is gestegen van 7,0% in 2022 naar 7,6% in 2023. Dit zijn meer huishoudens met problematische schulden dan voor corona en vrijwel gelijk aan het aandeel in 2015 (vanaf 2021 zijn extra bronnen toegevoegd, zonder deze bronnen komt het aandeel voor 2023 neer op 7,4%). De ontwikkelingen in Utrecht gaan gelijk op met de landelijke trend. Landelijk ligt het aandeel huishoudens met problematische schulden gemiddeld wel iets hoger en komt in 2023 uit op 8,8%. In Amsterdam (12,0%), Rotterdam (16,6%) en Den Haag (15,1%) is het aandeel huishoudens met problematische schulden hoger dan landelijk gemiddeld.

Utrechters spreken vaker spaargeld aan om rond te komen

Eind 2023 hebben we in de Inwonersenquête gevraagd naar de financiële situatie van huishoudens in Utrecht. Hierin zien we dat het aandeel Utrechters dat aangeeft schulden te moeten maken om rond te komen vrijwel gelijk blijft (3%). Wel zeggen meer Utrechters spaarmiddelen te moeten aanspreken: dit gaf 9% van de Utrechters aan in 2023 en 6% in 2021. Vanuit de enquête zien we dus (nog) geen stijging van het aandeel huishoudens dat schulden maakt om rond te komen. Ook BKR ziet in hun cijfers geen toename: de BKR Monitor geeft aan dat de dalende trends wat betreft kredieten en betalingsachterstanden op kredieten doorzet. Utrecht behoort tot de tien gemeenten met het laagste aandeel personen met een krediet (41,7% van de bevolking van 18 jaar en ouder). In de CBS-registraties van problematische schulden zien we wel een stijging, dit betekent dat dat voor een groot deel moet zitten in andere schulden dan (hypothecaire) kredieten. In de CBS-registraties zitten ook schulden bij de Belastingdienst, Sociale verzekeringsbank, UWV, zorgverzekeringen, CJIB e.d. Daar zijn schulden dus wel opgelopen.

Meeste huishoudens met schulden in Overvecht, sterke groei in Leidsche Rijn

In vergelijking met andere wijken wonen in Overvecht relatief veel huishoudens met problematische schulden. Uit cijfers van het CBS blijkt dat begin 2023 in Overvecht 15,2% van de huishoudens geregistreerde problematische schulden heeft. Dit is twee keer zoveel als gemiddeld in de stad. Het betreft zo’n 2.630 huishoudens in Overvecht. Ook in Zuidwest (9,9%), Leidsche Rijn (9,1%) en Noordwest (9,0%) is het aandeel huishoudens met schulden hoger dan gemiddeld. In Overvecht is echter de toename de afgelopen jaren het kleinst en ten opzichte van 2019 zelfs sprake van een daling. Het aandeel inwoners met problematische schulden is het sterkst gestegen in Leidsche Rijn van 7,5% in 2019 naar 9,1% in 2023. In Overvecht (2.630), Noordwest (2.170), Zuidwest (2.090) en Leidsche Rijn (1.730) woont bijna twee derde van alle huishoudens met schulden. 

Huishoudens met kinderen of herkomst buiten Europa: vaker schulden

Uit de CBS-gegevens blijkt dat huishoudens met kinderen relatief vaak voorkomen onder huishoudens met problematische schulden (paren met kinderen én eenoudergezinnen): 44,2% van de huishoudens met problematische schulden heeft een of meer kinderen, bij huishoudens zonder schulden heeft 25,0% een of meer kinderen. 12,0% van de huishoudens in Utrecht met schulden bestaat uit huishoudens met drie of meer kinderen, bij huishoudens zonder problematische schulden is dat maar 4,1%. Bij huishoudens met schulden heeft meer dan de helft een herkomst buiten Europa (53,9%), bij huishoudens zonder schulden is dit de helft minder (23,8%). Bij 36,1% van de huishoudens met problematische schulden is zowel het betreffende huishoudenslid als zijn of haar ouders in het buitenland geboren. 

Meer vroegsignalering, professionele schuldhulp en meer gestarte schuldregelingen

Sinds 2020 is er in Utrecht een stadsbrede aanpak waarbij mensen met schulden persoonlijk geïnformeerd worden over mogelijkheden van hulp bij (het voorkomen van hoge) schulden. Met vroegsignalering wil de gemeente mensen eerder bereiken voordat schulden problematisch worden en zorgen dat zij professionele hulp krijgen. Per 1 januari 2021 hebben gemeenten daarbij een wettelijke taak gekregen in vroegsignalering. Gemeenten krijgen nu signalen van zorgverzekeraars, energiebedrijven, waterbedrijven en woningverhuurders over huishoudens met betalingsachterstanden. De gemeente Utrecht nodigt alle mensen waar zij een signaal van krijgen uit voor een gesprek. In 2023 heeft de gemeente 18.414 huishoudens benaderd voor vroegsignalering. Dit zijn er zo’n 3.800 meer dan in 2022 (+26%). Ook zien we dat in 2023 het aantal huishoudens met professionele schuldhulp iets is toegenomen (+3%) en het aantal gestarte schuldregelingen ook (+16%). Het aantal driegesprekken is afgenomen.