Bevolking naar groepen

Samenvatting

Utrecht is een jonge stad met veel studenten en starters. Het aandeel jonge kinderen in de stad neemt de laatste jaren af, het aandeel ouderen neemt toe. Terwijl het aandeel eenpersoonshuishoudens in Nederland almaar toeneemt, blijft dit in Utrecht stabiel (rond 52%). Utrecht heeft een diverse bevolking met 172 verschillende nationaliteiten. Van de 377.000 Utrechters heeft 41% een migratie­achtergrond en dit aandeel blijft toenemen.

In het kort

• Utrecht is een jonge stad
• Aantal kinderen onder 4 jaar neemt af
• Toename jongeren van 12 t/m 17 jaar
• In Utrecht minder vergrijzing dan elders
• Meer jonge vrouwen dan mannen
• Ruim helft Utrechtse huishoudens is alleenstaand
• Meer Utrechters met herkomst buiten Nederland

Utrecht is een jonge stad

In Utrecht wonen relatief veel twintigers en dertigers. De typische Utrechtse leeftijdsopbouw heeft te maken met de grote aantrekkingskracht van de stad op studenten en starters. Ten opzichte van andere studentensteden blijven veel van de nieuwe stedelingen langer in Utrecht wonen, ook als ze een gezin stichten. Dit is terug te zien in het grote aantal jonge kinderen in de stad. Het aandeel kinderen van 0 t/m 3 jaar ligt boven het landelijk gemiddelde (4,3% versus 3,8%) en is ook groter dan in de andere G4-steden. 

Aantal kinderen onder 4 jaar neemt af

Sinds begin deze eeuw daalt het aantal 0 t/m 3-jarigen in Nederland. In de G4-steden is deze daling vanaf 2013 ingezet. Sindsdien daalde het in Utrecht met 13%. Vanwege het lage geboortecijfer van de afgelopen jaren (zie hoofdstuk Ontwikkeling van bevolking) zal de daling nog even doorzetten. Naar verwachting neemt het aantal 0 t/m 3-jarigen in Utrecht vanaf 2027 weer toe.

In de nieuwbouwgebieden van Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern was tot 2013 een sterke toename van het aantal jonge kinderen en kinderen in de basisschoolleeftijd zichtbaar. Terwijl in de wijk Leidsche Rijn het aantal kinderen tot 12 jaar ook daarna sterk blijft doorgroeien (+44% sinds 2013), neemt in Vleuten-De Meern het aantal jonge kinderen sindsdien af. De daling van het aantal jonge kinderen was in de afgelopen tien jaar het sterkst in de wijken Binnenstad en Oost.

Toename jongeren van 12 t/m 17 jaar

In de leeftijdsopbouw van de Utrechtse bevolking valt de sterke groei van het aantal jongeren op. Sinds 2001 is het aantal 12 t/m 17-jarigen in de stad met ruim 10.000 toegenomen (+77%), waarvan 8.000 in de laatste 15 jaar. Dit hangt sterk samen met het ouder worden van de vele jonge kinderen die in de Vinex-wijken Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern zijn opgegroeid. In de prognose stokt nu de groei van deze leeftijdsgroep en blijft de omvang tot 2040 stabiel (zie hoofdstuk Bevolkingsprognose).

In Utrecht minder vergrijzing dan elders

Nederland vergrijst in rap tempo. Daarbij is sprake van ‘dubbele vergrijzing’: er komen meer ouderen en die worden bovendien steeds ouder. In 20 jaar tijd steeg het aandeel 65-plussers in de Nederlandse bevolking van 14% naar 21%. De vergrijzing vol­trekt zich in de grote steden minder hard. Terwijl de vergrijzing op landelijk niveau al lang en breed was ingezet, was in de G4-steden tot 2011 nog een afname van het aandeel 65-plussers te zien. Sindsdien neemt het aandeel 65-plussers ook in de G4 toe. Tussen 2013 en 2025 nam het aantal 65-plussers in Utrecht met 28% toe.

De Utrechtse bevolking bestaat nu voor 11% uit 65-plussers. Dat is lager dan in de andere G4-steden en ver onder het landelijk gemiddelde. De omliggen­de gemeenten van Utrecht liggen daar tussenin. De omvang van de groep 65-plussers zal naar verwachting ook in Utrecht sterk groeien: van 41.000 in 2025 naar 61.000 in 2040. Niet alleen de omvang neemt toe, de 65-plussers worden gemiddeld ook ouder. Ten opzichte van andere steden blijft Utrecht een stad met een relatief jonge bevolking (zie hoofdstuk Bevolkingsprognose).

Meer jonge vrouwen dan mannen

In Utrecht wonen meer vrouwen dan mannen: 193.000 vrouwen tegenover 184.000 mannen in 2025. Dit sekseverschil doet zich vooral bij twintigers voor: de leeftijdsgroep van 18-30 jaar is opgebouwd uit 54.000 vrouwen en 45.000 mannen. Dit hangt samen met het studieaanbod in Utrecht. Een dergelijke aantrekkingskracht voor jonge vrouwen is ook zichtbaar in Amsterdam. Conform de landelijke bevolkings­opbouw heeft Utrecht ook meer vrouwelijke dan mannelijke 65-plussers (22.000 versus 19.000).

Ruim helft Utrechtse huishoudens is alleenstaand

Ruim de helft van de 196.000 huishoudens in Utrecht betreft een eenpersoonshuishouden (53%), ook wel alleenstaande genoemd. Terwijl landelijk gezien het aandeel alleenstaanden almaar toeneemt (van 33% in 2000 naar 40% nu), is dit aandeel in Utrecht redelijk stabiel gebleven. Utrecht heeft veel alleenstaanden vanwege de grote studentenpopulatie in de stad.

De huishoudens in Utrecht zijn verder als volgt verdeeld: 20% paar zonder kinderen, 20% paar met kinderen en 6% eenoudergezin. Conform de landelijke trend neemt ook het aantal eenouder­gezinnen in Utrecht toe: van 8.700 in 2011 tot 11.800 in 2025. Het aandeel eenoudergezinnen ligt wel onder het landelijk gemiddelde en is aanzien­lijk lager dan in de andere G4-steden. Voor een deel van de eenoudergezin­nen geldt dat zorg voor de kinderen in co-ouderschap wordt gedeeld.

Meer Utrechters met herkomst buiten Nederland

Utrecht heeft een diverse bevolking: de stad herbergt 172 verschillende nationaliteiten. Het kenmerk nationaliteit geeft weer of iemand wettelijk onderdaan is van een bepaalde staat, ofwel het staatsburgerschap. Ongeveer een op de tien Utrechters bezit niet de Nederlandse nationaliteit.

Een andere manier om naar herkomst te kijken is via geboorteland. Van alle Utrechters is 24% in het buitenland geboren en naar Nederland gemigreerd. Dit heet in de nieuwe definitie van het CBS een migrant. Daarnaast is 17% van de Utrechters kind van migrant (dat wil zeggen zelf in Nederland geboren en één of beide ouders in het buitenland). Daarmee heeft 41% van de Utrechters een herkomst buiten Nederland. In 2001 lag dit aandeel op 30%.