Utrecht Kanaleneiland

2.2 Besparen - prestaties - woningen

In dit hoofdstuk:

Woningcorporatie woningen: E, F en G labels

In de Nationale Prestatieafspraken met de woningcorporaties is als doel gesteld dat er geen woningen meer zijn met energielabel E, F en G aan het eind van 2028. In Utrecht hebben de woningcorporaties nu nog bijna 2.900 woningen met E, F of G label.

Woningcorporatie woningen: E, F en G labels, 2023

Jouwhuisslimmer avonden

Sinds 2023 zijn de bijeenkomsten gericht op specifieke doelgroepen (eigenaar-bewoners grondgebonden woningen, VvE’s, monumenten en huurders). Het zijn minder bijeenkomsten dan in 2022, vandaar het lagere totaalaantal. In plaats daarvan is aangesloten bij de bijeenkomsten van de Buurtaanpak aardgasvrij. Met name de bijeenkomst voor Monumenten was succesvol. Die voor huurders is niet geweest: corporaties vonden een bijdrage dit jaar niet nodig. We verwachten in 2024 een nieuw webinar op te nemen.

Aantal bezoekers in de wijk en kijkers online, 2021-2023

Jouwhuisslimmer.nl bezoek

Het bezoek aan de website jouwhuisslimmer.nl vertoont een lichte groei. Steeds meer bewoners weten onze site te vinden, mede met dank aan de campagne, social media en google ads.

Aantal unieke bezoeken website JHS.nl

Jouwhuisslimmer huis

De woning (voormalig Gasvrij Thuis) is in 2023 volledig gerestyled en heeft een nieuwe naam gekregen (Jouwhuisslimmer, in lijn met de website JHS.nl). En heeft een stadsbrede en regionale functie gekregen. Tevens is de samenwerking met de afdeling ‘Groen’ verder uitgebreid, de tuin is klimaatadaptief. Het aantal bezoekers is toegenomen, maar zou mogelijk hoger kunnen zijn bij een centralere locatie in de stad; de huidige locatie ligt in Overvecht Noord enigszins afgelegen. We onderzoeken of we kunnen uitwijken naar een centrale locatie. We denken dan aan een pop-up in (de buurt van) het centrum.

Aantal bezoekers JHS huis

VvE loket

Het VvE-loket is beschikbaar op de Utrechtse website en is ook telefonisch en per mail te benaderen. Het aantal bezoeken aan het VvE-loket in 2023 is iets lager dan in 2022. We gaan in 2024, met dank aan subsidies van Rijk, Provincie en Europa, onze aanpak een grote impuls geven. In onze communicatie vragen we meer aandacht voor de website en verwachten daardoor een toename van het aantal bezoekers.

Bezoekers VvE loket

Klimaatkermis

Voorheen was dit de Groene Karavaan. Tegenwoordig is dit uitgegroeid tot de Klimaatkermis. Het is een evenement dat zich door Utrecht verplaatst en aansluit bij bestaande evenementen, met als doel om inwoners te informeren over de mogelijkheden om hun huis en tuin te verduurzamen. De kermis heeft als doel om te inspireren, informeren en activeren, zodat inwoners hun eigen woning en woonomgeving kunnen verduurzamen. In 2023 vonden er 4 edities van de klimaatkermis plaats, waarvan 2 specifiek gericht waren op energiearmoede. Door bewust te focussen op een lastiger te bereiken energiearmoede-doelgroep, was de inzet kleinschaliger en gerichter. Het is gelukt die groep te bereiken, maar daardoor was het totaal aantal wel lager dan in 2022 (een jaar met extra hoge aantallen vanwege de energieprijzen). In 2024 verwachten we weer een grotere groep te bereiken met meer stedelijke evenementen.

Aantal gesprekken Klimaatkermis, 2021-2023

Energieambassadeurs

Om op een laagdrempelige manier bewoners te informeren, werken we met de inzet van energieambassadeurs. Zij helpen woningeigenaren met het verduurzamen van hun woning door middel van bijeenkomsten, webinars, workshops en andere informatieactiviteiten. Indien nodig gaan ze ook op huisbezoek. Het aantal bereikte bewoners was lager dan in 2022. Dat komt omdat ze minder activiteiten hadden (zoals hun eigen webinars en de adviesrol Energie U), maar ook omdat er minder Jouwhuisslimmeravonden waren, waar ze op konden aansluiten. Het is de bedoeling om de inzet van energieambassadeurs de komende jaren weer naar het oude niveau terug te brengen.

Aantal gesprekken energieambassadeurs, 2021-2023

Warmtefoto’s

Een warmtefoto is een foto van de voorgevel van een particuliere woning (grondgebonden en kleine VvE’s), inclusief een rapport met een duiding daarvan, en een kort (indicatief) advies. De foto en het rapport dienen als trigger om woningeigenaren bewust te maken van de kansen voor energiebesparing, met als doel om vervolgens maatregelen te treffen en/of aanvullend energieadvies in te winnen.

Over de periode 2021-2023 hebben we bewoners met woningen met een hoog besparingspotentieel (lees: een slecht label) in alle 10 de wijken uitgenodigd om zich gratis in te schrijven voor zo’n warmtefoto. In 2023 was dat voor de laatste van de 10 wijken, vandaar dat het cijfer wat lager is dan het jaar ervoor. De actie is nu afgelopen; er zijn twee warmtecamera's aan Energie-U beschikbaar gesteld. Utrechtse bewoners die willen kunnen door Energie-U een warmtefoto laten maken.  

Aantal warmte foto's, 2021-2023

Energieadviseurs

Een woningeigenaar kan via de gemeente een energieadvies aan huis aanvragen, zo nodig aangevuld met trajectbegeleiding. Voor zowel grondgebonden woningen als kleine VvE’s (gesplitste woning) biedt de gemeente hiervoor subsidie aan. Wanneer de bewoner op basis van het advies een of meerdere energiemaatregelen treft, wordt het advies grotendeels gesubsidieerd. Er is een lichte terugloop in het aantal adviezen ten opzichte van 2022, maar nog altijd fors meer dan het jaar ervoor. Dat niveau willen we ook in 2024 halen, mogelijk zullen nieuwe doelgroepen, zoals eigenaren van monumenten en woningeigenaren, met maximaal 10 woningen, het aantal adviesaanvragen een nieuwe impuls geven.

Aantal energieadviezen, 2021-2023

Energieboxen

Energiebesparing voor kwetsbare huishoudens/ energiearmoede wordt gerealiseerd door middel van een energiebespaaradvies, kleine energiebesparende maatregelen en hulp bij installatie. Inzet van de energieboxen inclusief een coaching gesprek werkt goed, blijkt uit evaluatie. Hiermee kan direct energie worden bespaard. De inzet van dit instrument is enorm toegenomen en doorontwikkeld, mededoor de energiecrisis en energiearmoede, die vroeg om extra aanbod, communicatie en een proactieve benadering. Ook in 2022 en 2023 zijn de energieboxen inclusief coaching gesprek ingezet. Daarnaast zijn er Energiebox-plus pakketten aangeboden in het kader van energiearmoede. Dit zijn op maat pakketten voor de betreffende bewoner en woning, waarbij ook hulp wordt aangeboden bij het aanbrengen van de maatregelen. Verder is er gestart met een huis-aan-huis aanpak en zijn er in juni /juli zijn pilots uitgevoerd met groepscoaching. Doe blijven we aanbieden, met name voor studenten of lastig te bereiken doelgroepen (die we nu bijvoorbeeld via een buurthuis groepsgewijs benaderen).

Energieboxen met coaching, 2021-2023

Duurzaamheidsleningen

De gemeente biedt een duurzaamheidslening met lage rente (1,6%) aan voor woningeigenaren. Met deze lening kunnen energiebesparende maatregelen aan de woning worden gefinancierd. De verstrekking van de duurzaamheidslening verloopt via het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn). Dit financieringsinstrument is aanvullend op de financiële regelingen voor grondgebonden woningen en VvE’s van het Rijk. Het Rijk biedt ook leningen aan in samenwerking met het Warmtefonds. Voor eigenaar-bewoners van grondgebonden woningen, tot een verzamelinkomen van 60.000 euro, verstrekt het Warmtefonds leningen tegen een rentetarief van 0%.

De groeiende populariteit van de duurzaamheidslening heeft ervoor geleid tot meerdere aanvullingen van het fonds. Momenteel zijn we in samenwerking met SVn bezig met de ontwikkeling van een stimuleringslening voor kleine VvE’s, die naar verwachting beschikbaar zal zijn in 2024.

Aantal duurzaamheidsleningen, t/m 2023

Subsidieregeling corporaties

Woningbouwcorporaties kunnen gebruik maken van een subsidieregeling om energiearmoede te bestrijden. Met deze regeling kunnen zij subsidie aanvragen om versneld één of meer energiemaatregelen te nemen bij onderhoud of vooruitlopend voor renovatie aan sociale huurwoningen met energielabel E, F en G, woningen met enkelglas, of woningen zonder spouwmuurisolatie. Dit is het eerste jaar dat we dit aanbieden, en deze subsidieregeling is voor 204 woningen gebruikt. De regeling is verlengd tot eind 2025. Wij verwachten hiermee het beschikbare subsidiebudget volledig uit te kunnen geven.

Aantal woningen met getroffen maatregelen

Witgoedregeling

In februari van 2023 is de gemeente Utrecht gestart met een witgoedregeling voor Utrechtse huishoudens met een U-pas. Het doel van de witgoedregeling is om zoveel mogelijk kwetsbare huishoudens te voorzien van een energiezuinige koelkast. In 2023 zijn 983 huishoudens hiervan voorzien. De actie kon na de zomer niet worden verlengd, omdat partner BCC failliet ging. Inmiddels is er een nieuwe partij gevonden en wordt de actie verlengd in 2024. Daarmee verwachten we opnieuw zo'n 1000 huishoudens te bereiken.

Aantal energiezuinige koelkasten aan U-pashouders verstrekt, 2023

Inkoopacties

In 2022 en 2023 hebben we stadsbreed meerdere inkoopacties uitgevoerd: voor- en najaarsacties, gratis spouwmuuracties voor de doelgroep energiearmoede en acties met isolatievouchers voor eigenaar-bewoners met een lage WOZ en een slecht geïsoleerde woning.

We richten ons bij de acties zo veel mogelijk op woningen met een hoog besparingspotentieel. Bovendien bieden we maatregelen aan die afgestemd zijn op de specifieke doelgroepen. Zo worden   hybride warmtepompen aangeboden in gebieden waar geen stadsverwarmimg komt.

De gratis voucherregeling verliep bijzonder succesvol. Dit betrof een aanbod van gratis spouwmuur isolatie voor de doelgroep die te maken heeft met energiearmoede. De reguliere inkoopactie (voor de overige woningeigenaren in de stad) liet wat lagere cijfers zien dan 2022. De verwachting is dat dit komt doordat de energieprijzen in 2023 lager waren dan in 2022 en omdat we ons richten op een groep bewoners waar het energiebesparingspotentieel lager is. Die afname (ten opzichte van 2022) blijkt een landelijk beeld te zijn: ook andere gemeenten melden teruglopende aantallen. Dankzij SUK/NIP kunnen we deelnemende woningeigenaren subsidie bieden, waardoor we verwachten dat het aantal deelnemers weer zal stijgen. 

Inkoopacties, 2022-2023

Samen verduurzamen

De gemeente stimuleert collectieve acties via de subsidieregeling Samen Verduurzamen. In tegenstelling tot de collectieve inkoopacties, omvatten deze maatwerkacties ondersteuning voor bewonersgroepen en buurtinitiatieven. Dergelijke collectieven kunnen gebruikmaken van de subsidieregeling Samen Verduurzamen om samen aan de slag te gaan en in specifieke situaties een vergoeding te krijgen voor kleine energie- of isolatiemaatregelen.

Tegelijkertijd benaderen we als gemeente ook proactief bewonersgroepen die voor een natuurlijk moment staan om te verduurzamen. Denk hierbij aan buren die met hun dak aan de slag moeten vanwege (dreigende) lekkage of achterstallig onderhoud) en daardoor een logisch moment hebben om ook meteen te verduurzamen. Of aan woningeigenaren die deel uitmaken van gespikkeld bezit, waarbij de corporatie bezig is met de verduurzaming van omliggende woningen, ook omdat daar sprake is van achterstallig onderhoud dat aangepakt moet worden (wat ook geldt voor de koopwoningen, die vaak in eenzelfde staat van onderhoud verkeren). We koppelen deze bewoners proactief aan een trajectbegeleider die hen verder helpt bij het verduurzamingsproces.

Wat betreft het bereik is er een groot verschil tussen de ondersteuning voor bestaande initiatieven en startende initiatieven. Bestaande initiatieven kennen de weg en weten de subsidieregeling te vinden, terwijl deze voor startende initiatieven nog wat ingewikkeld kan zijn. Veelal helpen we startende initiatieven door direct (gratis) trajectbegeleiding aan te bieden voor isolatie. Daarnaast bieden we soms eenvoudige hulp aan, zoals bij het versturen van brieven of enquêtes in de buurt, indien nodig.

Dit betreft een intensieve aanpak, die een wat langere adem vergt. Toch zien we in de stijgende aantallen dat deze proactieve aanpak steeds meer zijn vruchten afwerpt.

Samen verduurzamen, 2021-2023

Monumenten

In 2023 is het aantal energiebesparingsprojecten voor monumenten waar een vergunning voor nodig is toegenomen. We hebben geen data over energiebesparende maatregelen waar geen vergunning voor nodig is. De energiebesparingsprojecten voor monumenten in 2023 waar een vergunning voor nodig was, circa 234. Vaak gaat het om het energiezuiniger maken van het monument gecombineerd met een restauratie en/of herbestemming.

Van de 234 vergunningen zijn 100 aanvragen voor een omgevingsvergunning voor zonnepanelen ingediend en gehonoreerd. De overige 134 aangevraagde vergunningen waren o.a. voor verschillende soorten isolaties, binnen voorzetramen en isolatieglas. Vanaf 2023 zijn we eigenaren van monumenten beter gaan informeren over de mogelijkheden.

Er zijn 4 leningen aangevraagd voor de restauratie en verduurzaming van gemeentelijk monumenten. Daarnaast zijn er maar twee aanvragen voor een DUMO-advies geweest. Door deze teruglopende vraag is eind 2023 besloten om de DUMO-regeling stop te zetten en de subsidieregeling Energie Advies aan Huis toegankelijk te maken voor monumenteigenaren. Zo kunnen monumenteigenaren wel een advies ontvangen, maar voor een veel lager bedrag. De bedrijven die hiervoor zijn geselecteerd, zijn ook geschikt om voor monumenten te adviezen te schrijven.

Energiebesparingsprojecten, 2016-2023

2.1 Effect in de stad
2.3 Besparen - prestaties - bedrijven