4. Een betaalbaar dak boven je hoofd: de noodzaak van passende huisvesting

Sociale Visie Utrecht 2040:

Een (goede) woning is een voorwaarde om gezond en gelukkig te leven. Een stabiel thuis maakt dat je ook een thuis kunt bieden aan je kinderen, jezelf kunt ontwikkelen, naar werk kunt zoeken en iets voor een ander kunt betekenen.

 Inwoners met leeftijd tot 35 jaar en huurders particuliere huur meer kwijt aan woonlasten 

• Om beter inzicht te krijgen in de betaalbaarheid van het wonen, berekenen we de woonquote. Dat is een maat waarbij we de maandelijkse woonlasten delen door het maandelijkse inkomen. Daarmee zien we welk deel inwoners van hun inkomen besteden aan de kosten van het wonen. 
• We zien dat inwoners tot 35 jaar (41%) een groter deel van hun inwonen kwijt zijn aan woonlasten dan inwoners van 35 tot en met 64 jaar (26%) en 65-plussers (26%). De woonquote is toegenomen voor de groep onder de 35 jaar in de periode 2015-2024. Dat betekent dus dat zij een steeds groter aandeel van hun inkomen kwijt zijn aan woonlasten. Bij de 65-plussers is het beeld juist omgekeerd, zij zijn een steeds kleiner aandeel kwijt aan woonlasten.

Figuur 4.1 Gemiddelde woonquote naar leeftijdsgroep, 2015-2024

Figuur 4.2 Gemiddelde woonquote naar eigendomsvorm, 2015-2024

• In de particuliere huur zijn alle leeftijdscategorieën het grootste deel van hun inkomen kwijt aan woonlasten: in de leeftijdsgroep tot 35 jaar is dat bijna de helft van hun inkomen.
• De gemiddelde woonquote neemt af naarmate het inkomen stijgt. In 2024 is gemiddelde woonquote voor beneden modaal 45%. Bij de inwonersgroep met een inkomen vanaf drie keer modaal is dit 18%.

Figuur 4.3 Gemiddelde woonquote naar inkomensgroep, 2015-2024

11% van de Utrechters ervaart de buurt als onprettig: grote verschillen tussen subwijken

• Ongeveer negen op de tien (89%) Utrechters geven in 2023 aan de eigen buurt (zeer) prettig te vinden, daarnaast ervaart 11% van de Utrechters de buurt als onprettig. Dit is vergelijkbaar met 2021 (90%). Het algemene buurtoordeel ligt de afgelopen jaren stabiel op 7,3. Verschillen tussen wijken zijn groot: Overvecht scoort een 5,5, Noordoost een 8,2.​
• In een aantal subwijken vindt een relatief groot aandeel van de inwoners de buurt onprettig. Het gaat om de subwijken in Overvecht, Transwijk, Kanaleneiland en de subwijk Zuilen-oost en noord. Hier vindt meer dan één op de vijf bewoners de buurt onprettig. 
• Daarnaast zijn Utrechters die (zeer) slecht kunnen rondkomen en Utrechters met een Turkse migratieachtergrond relatief ontevreden over de buurt. 

Figuur 4.4 Hoe groot is het aandeel inwoners dat de buurt onprettig vindt? Naar subwijk, 2023

 Figuur 4.5 Aandeel inwoners dat de buurt onprettig vindt naar achtergrondkenmerken, 2023

Utrechters die (zeer) slecht kunnen rondkomen en zonder wo-of hbo-opleiding beoordelen hun woning lager dan gemiddeld

• In de wijk met het grootste aandeel koopwoningen (Vleuten-De Meern) beoordelen inwoners hun woning gemiddeld het best (8,0). In de wijk met het kleinste aandeel koopwoningen (Overvecht) beoordelen inwoners hun woning het laagst (6,8). Deze cijfers zijn stabiel ten opzichte van voorgaande jaren. 
• Gemiddeld beoordelen Utrechters hun woning met een 7,4. Sommige Utrechters beoordelen hun woning lager dan gemiddeld. Het gaat om Utrechters die (zeer) slecht of niet goed/niet slecht kunnen rondkomen en Utrechters zonder wo-of hbo-opleiding. Verder gaat het om Utrechters met een Turkse of Marokkaanse herkomst en Utrechters met een beperking. Tot slot beoordelen 18 tot en met 29-jarigen hun woning lager dan gemiddeld in Utrecht. 
• Leden van het panel Meetellen geven een ruime voldoende voor hun woning (7,3). Toch geeft een ruime meerderheid aan dat hun woning niet toegankelijk is voor mensen die slecht ter been zijn en/of in een rolstoel zitten. Ze wonen bijvoorbeeld in een flatgebouw waar geen lift aanwezig is. Dat kan soms leiden tot situaties waarbij inwoners familieleden niet meer kunnen ontvangen.​

Figuur 4.6 Welk rapportcijfer geven inwoners aan hun woning? Naar subwijk, 2023

Figuur 4.7 Welk rapportcijfer geven inwoners aan hun woning? Naar achtergrondkenmerken, 2023 

Eenpersoonshuishoudens en eenoudergezinnen hebben vaker te maken met energiearmoede

• Energiearmoede is al jaren een vraagstuk onder meer vanwege gestegen energieprijzen. Naar schatting 400.000 huishoudens kampten in 2023 met energiearmoede, dat is 4,8% van alle huishoudens in Nederland. Dat zijn er 70.000 meer dan in 2022. Huishoudens met energiearmoede hebben een laag inkomen in combinatie met hoge kosten voor gas en elektriciteit of een woning met een lage energetische kwaliteit. 
• Eenpersoonshuishoudens en eenoudergezinnen zijn (sterk) oververtegenwoordigd op het gebied van energiearmoede.
• In de gemeente Utrecht kampt 3,4% van de huishoudens met energiearmoede.