Gezondheid & digitalisering

In november 2026 publiceert de gemeente Utrecht het Utrechts Gezondheidsprofiel (UGP). Hierin staat hoe het gaat met de gezondheid en het welzijn van Utrechters. Eén van de onderwerpen is de invloed van digitalisering op gezondheid en welzijn. Om dit thema vorm te geven, zijn we benieuwd naar de ervaringen van panelleden met digitalisering in relatie tot gezondheid. Met digitalisering bedoelen we de mogelijkheid om steeds meer op internet te doen, bijvoorbeeld met een computer, laptop, smartphone of tablet.

De resultaten uit deze peiling gebruiken we ook in onze keuze voor onderwerpen voor het UGP. Nog niet alle onderwerpen zijn namelijk gekozen. Daarom hebben we panelleden gevraagd over welke andere gezondheidsthema’s zij zich zorgen maken.

Peiling

Van maandag 30 september tot maandag 14 oktober heeft Onderzoek & Advies een peiling gehouden onder leden van het Bewonerspanel. 3.189 panelleden hebben de vragenlijst (deels) ingevuld. Dat is een respons van 48%.

Vergeleken met de Utrechtse bevolking kent het Bewonerspanel een oververtegenwoordiging aan mensen met een hbo- of wo-opleiding. De resultaten zijn daardoor niet zonder meer te vertalen naar de (gemiddelde) mening van Utrechters, maar de resultaten van de peiling geven wel een goede indicatie. We spreken daarom niet over Utrechters, maar over panelleden of respondenten. Meer informatie staat op de website www.utrecht.nl/bewonerspanel.

In onderstaande tabel staat de verdeling van het panel naar wijk, opleiding en leeftijd. Alle wijken zijn vertegenwoordigd in het panel. Wel is te zien dat er relatief minder Utrechters uit Overvecht in het panel zitten. Er zijn ook relatief veel Utrechters met een hbo- of wo-opleiding lid van het panel. Verder bestaat het panel uit relatief weinig leden van 34 jaar of jonger.

Kenmerken van panelleden Bewonerspanel Utrecht (oktober 2024)

Panelleden maken zich het meeste zorgen over de thema’s ‘toegankelijkheid’ en ‘betaalbaarheid van de zorg’

Als eerste is aan panelleden gevraagd over welke thema’s zij zich veel zorgen maken als het gaat om gezondheid en welzijn van Utrechters.

Het meest genoemde thema waar panelleden zich zorgen maken, is de toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Ze maken zich bijvoorbeeld zorgen over de personeelstekorten in de zorg en de wachtlijsten in de GGZ en bij jeugdzorg.
Het thema wat hierna het meest genoemd wordt, is eenzaamheid. Panelleden maken zich zorgen om over eenzaamheid bij zowel ouderen als jongeren.
Als derde maken respondenten zich zorgen over overgewicht en een ongezonde leefstijl, zoals ongezonde voeding en te weinig beweging.
Overige veel genoemde zorgen zijn: slechte luchtkwaliteit en luchtvervuiling, roken, mentale gezondheid en onvoldoende groen in de omgeving.
17% van de panelleden heeft geen zorgen over de gezondheid en welzijn van Utrechters.

Respondenten maken zich het meeste zorgen over de gezondheid en welzijn van de ‘groepen’ jeugd en ouderen

Vervolgens is aan panelleden gevraagd om welke groepen zij zich veel zorgen maken, als het gaat om gezondheid en welzijn van Utrechters.

Panelleden maken zich het meeste zorgen over de gezondheid en het welzijn van de jeugd, gevolgd door ouderen.
Verder noemen ze meer specifieke doelgroepen, zoals mensen die in armoede leven, mensen die dak- of thuisloos zijn, mensen met een herkomst buiten Nederland, vluchtelingen, alleenstaanden en mensen die chronisch ziek zijn.
Ongeveer 5% van de respondenten geeft aan zich zorgen te maken over alle inwoners van Utrecht.
15% van de panelleden maakt zich geen zorgen over de gezondheid en welzijn van bepaalde groepen Utrechters.

82% van panelleden vindt digitaal contact houden met vrienden en familie positief gevolg van digitalisering op gezondheid en welzijn

In deze tijd hebben we steeds meer mogelijkheden om dingen online te doen, op internet, met een computer, laptop, smartphone of tablet. Dit noemen we digitalisering. Ook rondom gezondheid en welzijn kan er steeds meer online. Alles wat we online doen kan invloed hebben op onze gezondheid en ons welzijn, zowel psychisch als lichamelijk. De onderstaande twee vragen gaan over dit onderwerp.

Veel panelleden vinden digitaal contact houden met vrienden en familie (82%), de mogelijkheid om online gezondheidsinformatie te vinden (74%) en digitale zorg en ondersteuning (72%) positieve gevolgen van digitalisering. Bij digitaal contact houden gaat het bijvoorbeeld om WhatsApp, beeldbellen en sociale media. Voorbeelden van digitale zorg en ondersteuning zijn digitale consulten, online herhaalmedicatie bestellen en online medische gegevens inzien.
Apparaten en apps die gezondheidsgegevens verzamelen (bijvoorbeeld een smartwatch, stappenteller of voedingsapp) vindt 42% een positief gevolg van digitalisering voor gezondheid en welzijn. 24% vindt ontspanning via online spellen een positief gevolg. Het gaat hier bijvoorbeeld om gamen of social media als Facebook, Instagram en TikTok.
4% noemt een ander positief gevolg van digitalisering, zoals de mogelijkheid om thuis te werken of online informatie op te zoeken.
Tot slot geeft 4% van de respondenten aan dat zij geen positieve effecten van digitalisering ervaren.

Welke positieve gevolgen van digitalisering op gezondheid en welzijn ervaart u zelf of ziet u in uw omgeving? U mag meerdere antwoorden aankruisen

Meest genoemde negatieve gevolg van digitalisering op gezondheid en welzijn is ‘Dat niet iedereen digitaal goed mee kan doen’

66% van het Bewonerspanel noemt ‘dat niet iedereen digitaal goed mee kan doen’ als negatief gevolg van digitalisering op de gezondheid en welzijn van mensen. Ook ziet 54% ongunstige gevolgen voor de mentale gezondheid. Het gaat hier bijvoorbeeld om druk om aan verwachtingen te voldoen.
46% ziet de negatieve gevolgen van online gezondheidsinformatie die niet klopt, dit kan bijvoorbeeld zorgen voor ongezond gedrag of verwarring. Een ongeveer even groot aandeel van de panelleden (44%) ziet ongunstige gevolgen voor de fysieke gezondheid. Bijvoorbeeld problemen met het zicht of minder (goede) slaap.
Bovendien ervaart 31% de beperkingen van digitaal contact met vrienden of familie. Het gaat hier bijvoorbeeld om minder diepgang of vaker miscommunicatie. 21% ziet beperkingen van digitale zorg en ondersteuning.
14% noemt een ander negatief gevolg van digitalisering, zoals verslaving aan mobiele telefoons en altijd 'aan' moeten staan.
7% ervaart geen negatieve gevolgen.

Welke negatieve gevolgen van digitalisering op gezondheid en welzijn ervaart u zelf of ziet u in uw omgeving? U mag meerdere antwoorden aankruisen

Invloed digitalisering op gezondheid: panelleden maken zich het meeste zorgen om de afname van persoonlijk contact

Dat we steeds meer dingen online doen, kan gevolgen hebben voor onze gezondheid en ons welzijn. Panelleden is als laatste gevraagd of zij zich zorgen maken over de invloed van digitalisering op gezondheid en welzijn.

Panelleden maken zich het meeste zorgen om de afname in persoonlijke contact, zowel met vrienden en familie als met zorgverleners zoals de huisarts. Dit kan volgens hen negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid, zoals een toename in eenzaamheid en het niet ontvangen van de juiste zorg.

“Ik ben bang dat mensen het echte contact met elkaar verliezen en sociaal niet meer mee kunnen komen.”

Een tweede grote zorg is online misinformatie, zoals onjuiste informatie over vaccinaties of onjuiste gezondheidsadviezen.
Als derde maken panelleden zich zorgen om de effecten van social media, met name op de jeugd. Ze maken zich met name zorgen over de druk die social media legt om aan het perfecte plaatje te voldoen en de mentale klachten die dit kan veroorzaken.

“De druk die sociale media op kinderen en jongeren leggen met nadelige gevolgen voor hun mentale welzijn.”

Respondenten uiten ook hun zorgen over dat ouderen in Utrecht minder goed mee kunnen komen in de digitale wereld.
21% van de panelleden geeft aan zich geen zorgen te maken over digitalisering in relatie tot gezondheid.