Gezondheid & welzijn volwassenen
Samenvatting
De ervaren gezondheid van Utrechters is weer gelijk aan het niveau van voor de coronatijd. Maar er is vrijwel geen verbetering in mentale gezondheid en ernstige eenzaamheid sinds corona. De meeste Utrechters voelen zich gezond, maar gezondheidsverschillen in Utrecht blijven groot. Financiële bestaanszekerheid en wonen staan onder druk en hebben een sterke relatie met gezondheid.
In het kort
- Ervaren gezondheid van Utrechters terug naar niveau voor corona
- Ouderen voelen zich gezonder dan in de afgelopen 12 jaar
- Gezondheidsverschillen in Utrecht blijven groot
- Financiële bestaanszekerheid en wonen staan onder druk en hebben een sterke relatie met gezondheid
- Mentale gezondheid blijft aandacht vragen
- Ernstige eenzaamheid blijft vrijwel op hetzelfde niveau als tijdens corona
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| % inwoners dat eigen gezondheid als goed ervaart | - | 83 | - | 74 | - | 79 |
| % inwoners met een langdurige ziekte of aandoening (zes maanden of langer) | - | 26 | - | 28 | - | 30 |
| % inwoners dat ernstig beperkt is in het dagelijks leven vanwege gezondheidsproblemen | - | 4 | - | 4 | - | 4 |
| % inwoners met hoog risico op angststoornis of depressie | - | 7 | - | 11 | - | 10 |
| % inwoners dat ernstig eenzaam is | - | 11 | - | 15 | - | 13 |
| % inwoners met schimmel of vocht in de woonkamer en/of slaapkamer | - | - | - | - | - | 19 |
| % jongvolwassenen dat zich beperkt voelt door psychische klachten | - | - | - | 25 | - | 20 |
| % jongvolwassenen dat zich (heel) vaak gestrest voelt | - | - | - | 53 | - | 49 |
Deze enquêtes houden we elke twee jaar.
Dit hoofdstuk geeft een samenvatting van de gezondheid van Utrechtse (jong)volwassenen, ontwikkelingen hierin en de samenhang met factoren die gezondheid beïnvloeden. Op de Volksgezondheidsmonitor Utrecht staat alle informatie over gezondheid, leefstijl en de relatie met factoren die dit beïnvloeden.
Ervaren gezondheid van Utrechters terug naar niveau voor corona
79% van de Utrechtse volwassenen (18 jaar en ouder) ervaart een goede gezondheid. Dit is vergelijkbaar met de cijfers voor de coronatijd. Dit geldt niet voor Utrechtse 18 t/m 39-jarigen. In 2024 voelt 84% van hen zich gezond, dit was 89% in 2018. Utrechters voelen zich vaker gezond dan inwoners uit de andere grote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag.
Ouderen voelen zich gezonder dan in de afgelopen 12 jaar
Goed ervaren gezondheid is onder 65-plussers gestegen van 48% in 2012 naar 63% in 2024, met uitzondering van een dip in 2022. Ouderen zijn vaker wekelijks gaan sporten en voldoen vaker aan de beweegrichtlijn. Er is een afname van hart- en vaatziekten onder 65-plussers van 53% in 2018 naar 45% in 2024. Tegelijkertijd weten we dat er groepen ouderen zijn die zich ongezond of zeer ongezond voelen.
Onderzoek onder inburgeraars in Utrecht laat zien dat 76% van de gezinsmigranten en 52% van de asielstatushouders uit de peiling van 2024 een goede gezondheid ervaren. 18% van de gezinsmigranten en 36% van de asielstatushouders die hebben gereageerd, zeggen dat ze vaak problemen ervaren in het dagelijks leven door hun lichamelijke gezondheid.
Gezondheidsverschillen in Utrecht blijven groot
De Special Scheidslijnen in Utrecht laat zien dat er grote verschillen tussen wijken en groepen inwoners in Utrecht bestaan. Utrecht kenmerkt zich, net als de andere grote steden, door bovengemiddelde verschillen in gezondheid, maar ook in factoren die de kansen op gezondheid verkleinen, zoals inkomen, werkloosheid en maatschappelijke participatie. Zo is de gezonde levensverwachting bij geboorte voor inwoners van Overvecht 13,4 jaar korter dan voor inwoners van Noordoost.
De grootste gezondheidsachterstand hebben inwoners:
- die moeite hebben met rondkomen, die opgroeien in een gezin met lage welvaart
- met basisonderwijs of een vmbo-opleiding
- in een eenpersoonshuishouden
- die migrant zijn
- in een zeer kwetsbare situatie (meerdere ernstige problemen, als ernstige schulden, verslavingsproblemen, geen woning of thuis)
Financiële bestaanszekerheid en wonen staan onder druk en hebben een sterke relatie met gezondheid
Rondkomen vormt de basis voor andere leefdomeinen. Wie moeite heeft om financieel rond te komen, loopt risico in een negatieve vicieuze cirkel terecht te komen. Utrechters die moeite hebben met rondkomen voelen zich minder vaak gezond. Bovendien nemen verschillen in gezondheid en kansen op gezondheid toe naar rondkomen. Meer hierover lees je in de speciale uitgaven over gezondheidsverschillen bij volwassenen.
In Utrecht is grote woningkrapte. Dit heeft op meerdere manieren invloed op het leven van de Utrechter, zoals het uitstellen van levensbeslissingen en ongelijkheid in kansen op een woning. Verder hebben veel meer Utrechters schimmel of vocht in de woonkamer en/of slaapkamer. In 2024 zegt 19% van de Utrechters schimmel of vocht te hebben in huis, dit was 6% in 2010. Dit kan zorgen voor het verergeren van gezondheidsklachten, zoals astma en allergieën. Ruim twee op de tien Utrechters vindt onvoldoende verkoeling binnen, buiten in de tuin of in de buurt tijdens een lange periode van warm weer.
Mentale gezondheid blijft aandacht vragen
De negatieve mentale gevolgen van uitdagingen in de coronaperiode zagen we in de cijfers van 2022 terug, maar nu na corona verbetert de mentale gezondheid niet. Van de volwassen Utrechters (18 jaar en ouder) heeft 10% in 2024 een hoog risico op een angststoornis of depressie. Dit is vergelijkbaar met 2022. In 2018 en 2020 was dit 7%. Jongvolwassenen (18 t/m 24-jarigen) hebben een minder goede mentale gezondheid dan andere leeftijdsgroepen. In de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2024 geeft de helft (49%) van de jongvolwassenen aan dat ze zich (heel) vaak gestrest voelen, vooral door studie of school, de eisen die ze aan zichzelf stellen en door de combinatie van wat ze moeten doen. Vergeleken met net na de coronaperiode is er wel een lichte verbetering te zien op een aantal gebieden van mentale gezondheid. Het aandeel jongvolwassenen dat zich vaak beperkt voelt door psychische klachten daalde bijvoorbeeld van 25% in 2022 naar 20% in 2024.
Ernstige eenzaamheid blijft vrijwel op hetzelfde niveau als tijdens corona
19% van de Utrechtse jongvolwassenen (16 t/m 25 jaar) en 13% van de volwassenen (18 jaar en ouder) is ernstig eenzaam. Het aandeel ernstig eenzame (jong)volwassenen is in de coronaperiode vrijwel gelijk gebleven. Matige eenzaamheid is bij volwassenen wel terug op het niveau van voor corona. Utrechters hebben steeds minder vaak contact met hun buren en familieleden. Het aandeel Utrechters dat minder dan een keer per twee weken contact heeft met hun buren steeg tussen 2018 en 2024 van 31% naar 40%.