1. Groen & blauw

Bureau Atlas Research brengt jaarlijks de Atlas voor gemeenten uit. De Atlas heeft dit jaar als thema groen & blauw. Steden zijn onverminderd populair om in te wonen, ook in Utrecht is de woondruk groot. Aan de andere kant brachten de coronajaren ook herwaardering van ‘groen’ en ‘blauw’. Parken, bossen en meren zijn populair en daarnaast zijn groen en blauw belangrijk voor de vitaliteit van de woonomgeving en indirect voor de gezondheid van de bewoners. In dit themanummer wordt gekeken naar de relatie tussen groen en blauw en de aantrekkelijkheid van woonlocaties.

Groen & blauw en woonaantrekkelijkheid

Speciaal voor deze editie heeft Atlas Research geïnvesteerd in de doorontwikkeling van de jaarlijkse woonaantrekkelijkheidsindex. Het inzicht dat zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het groen en blauw van invloed zijn op de woonaantrekkelijkheid van een plek zijn toegevoegd. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen drie niveaus waarop groen en blauw de aantrekkelijkheid van een woonlocatie kunnen beïnvloeden: groen en blauw in de wijde omgeving, in de wijk en in de straat.

Groen & blauw in de wijde omgeving

Er zijn forse verschillen tussen gemeenten als het gaat om de bereikbaarheid van groen in de omgeving. Inwoners van de gemeente Apeldoorn hebben van de vijftig grootste gemeenten van Nederland (G50) het grootste oppervlakte aan groene natuur in hun omgeving, gevolgd door Ede en Amersfoort. Purmerend is het minst groen. Van de G4-gemeenten is Utrecht de enige die hoog op de lijst staat (plek 10). Vanuit Bergen op Zoom is de meeste blauwe natuur bereikbaar, gevolgd door Lelystad en Roosendaal. In Utrecht is blauwe natuur voor inwoners binnen acceptabele reistijd minder makkelijk te bereiken, Utrecht komt op plek 21.

Groen & blauw in de wijk

De Atlas voor gemeenten laat zien dat mensen bereid zijn om meer te betalen voor een woning die in een wijk ligt met veel groen of blauw. In Almere hebben inwoners het grootste aandeel groen in hun wijk. Gemiddeld genomen over de stad bestaat een wijk in Almere voor 26% uit groen. In Utrecht is dat gemiddeld 12% (plek 20). In Roosendaal is het minste groen binnen loopafstand in de wijk bereikbaar: minder dan 8% van een gemiddelde wijk bestaat uit groen. Inwoners van de gemeente Zaanstad hebben gemiddeld het meeste blauw binnen bereik (gemiddeld ruimtebeslag 13%), gevolgd door de G4-steden Amsterdam en Rotterdam. In Utrecht hebben inwoners minder toegang tot blauw in hun wijk (gemiddeld ruimtebeslag 4%). Daarnaast is ook gekeken naar de kwaliteit van de natuur. Zo is de soortendiversiteit in Nijmegen het hoogst en in Nissewaard het laagst.

Groen & blauw in de straat

Het groen en blauw in de straat is volgens Atlas Research nu nog van beperkte invloed op de woonaantrekkelijkheid. Wel is in straten met veel groen en blauw de impact van hittestress kleiner en kunnen ouderen, die kwetsbaar zijn voor hitte, schaduw en verkoeling vinden. Emmen heeft het grootste aandeel woningen met verkoeling dichtbij. Daarnaast heeft Emmen, op Amstelveen na, ook het grootste aandeel groen in de straat. In Amstelveen is 35% van de directe woonomgeving van inwoners bedekt met vegetatie. In Den Haag wonen inwoners het minst groen: 17% van de directe woonomgeving van inwoners is groen. Na Den Haag heeft Utrecht van de G4-steden de minst groene straten: gemiddeld 19% is bedekt met vegetatie.

Indexscore op groenblauwe woonaantrekkelijkheid (links op wijkniveau, rechts voor G50)

Image

Groenblauwe woonaantrekkelijkheid: Utrecht op de 16e plek

In de groenblauwe woonaantrekkelijkheid neemt Atlas Research de drie schaalniveaus samen. Arnhem is van de vijftig grootste gemeenten de stad met de grootste groenblauwe aantrekkelijkheid, gevolgd door Zwolle en Velsen. Steden met een grote groenblauwe woonaantrekkelijkheid zijn niet altijd steden die aan de rand van een natuurgebied liggen zoals Apeldoorn, maar ook steden waar veel ruimte is voor groen en blauw in de woonwijken zoals Velsen. Arnhem combineert een natuurlijke ligging (Veluwe) met wijken met relatief veel groen en blauw. Utrecht staat op plek 16, deze overall rangscore is een combinatie van de drie verschillende schaalniveaus. Enerzijds heeft Utrecht relatief veel groene natuur in de wijde omgeving binnen acceptabele reisafstand (plek 10). Anderzijds staat Utrecht wat betreft groen in de wijk op de 20e plek en scoort Utrecht minder hoog als het gaat om groen in de straat (plek 43).

De relatie tussen groenblauwe woonaantrekkelijkheid en gezondheid

Volgens Atlas Research draagt een natuurlijke omgeving bij aan de mentale gezondheid, zet aan tot bewegen, is de luchtkwaliteit beter en is het er minder heet op warme dagen. Onderzoekers van Atlas Research concluderen dat er geen samenhang is tussen groenblauwe woonaantrekkelijkheid op gemeenteniveau enerzijds en ervaren gezondheid en zorgkosten per inwoner anderzijds. Waarschijnlijk hebben andere factoren zoals sociaal-economische status en levensstijl een sterkere invloed op gezondheid.

En verder …

• staat Utrecht op plek 10 wat betreft aantal km² groene natuur binnen acceptabele reistijd,
• staat Utrecht op plek 47 wat betreft het aandeel Natura 2000-gebied in deze groene natuur,
• staat Utrecht op plek 20 als het gaat om groen in de wijk,
• staat Utrecht op plek 26 als het gaat om blauw in de wijk,
• staat Utrecht op plek 43 wat betreft groen in de straat,
• staat Utrecht op plek 49 als het gaat om afstand tot verkoeling (aandeel woningen meer dan 300 meter van verkoeling),
• staat Utrecht op plek 7 wat betreft soortendiversiteit (Rode-Lijstsoorten) en op plek 10 wat betreft natuurwaarde aquatische natuur,
• staat Utrecht op plek 31 als het gaat om klimaateffecten (droogte, hitte, overstromingen en wateroverlast).