3. Onderwijssegregatie per wijk

• Onderwijssegregatie naar opleiding het grootst in de binnenstad
• Onderwijssegregatie naar inkomen veruit het grootst in Zuidwest
• Onderwijssegregatie naar herkomst het grootst in Zuidwest
• Zuidwest draagt het meest bij aan schoolkeuzesegregatie naar opleiding in de stad
• Bijna een derde van de schoolkeuzesegregatie naar inkomen door bijdrage van Zuidwest
• Ruim een derde van de schoolkeuzesegregatie naar herkomst door bijdrage van Zuidwest

3.1 In welke wijk is de onderwijssegregatie het grootst?

Onderwijssegregatie naar opleiding het grootst in de binnenstad

Meer dan de helft van de leerlingen in de binnenstad zou van school moeten wisselen om tot een evenwichtige verdeling van leerlingen met ouder(s) zonder startkwalificatie en hbo- of wo-diploma te komen (54%), zie figuur 8. Hierbij is het belangrijk om op te merken dat in de binnenstad nauwelijks leerlingen naar school gaan met ouders zonder startkwalificatie, afgerond 0% (zie paragraaf 2.3). Ook in Noordoost gaan amper kinderen naar school met ouders zonder startkwalificatie (1%). De totale mate van onderwijssegregatie naar opleiding in de binnenstad en Noordoost is daarom minder relevant. Ook zonder deze maat kunnen we stellen dat leerlingen in de binnenstad en Noordoost op school (bijna) geen kinderen tegenkomen met ouders zonder startkwalificatie. Voor deze twee wijken kijken we nog naar de onderwijssegregatie naar opleiding ten opzichte van de groep leerlingen met ouder(s) met een havo/vwo of mbo-2,3,4 diploma in hoofdstuk 4.1. Na Binnenstad zien we de meeste onderwijssegregatie naar opleiding in Zuidwest. In Zuidwest kan de mate van onderwijssegregatie hoger zijn door de grote verschillen binnen de wijk (zie paragraaf 2.4). De totale onderwijssegregatie naar opleiding is het laagst in Overvecht.

Onderwijssegregatie naar inkomen veruit het grootst in Zuidwest

Ruim driekwart van de leerlingen in Zuidwest zou van school moeten wisselen om tot een evenwichtige verdeling van leerlingen met een laag- en hoog huishoudinkomen te komen (76%). In Zuidwest kan de mate van onderwijssegregatie hoger zijn door de grote verschillen binnen de wijk (zie paragraaf 2.4). Na Zuidwest zien we de grootste onderwijssegregatie naar inkomen in Overvecht. In Overvecht gaan weinig leerlingen naar school met een hoog huishoudinkomen (1%, zie paragraaf 2.3). De totale mate van onderwijssegregatie naar inkomen in Overvecht is daarom minder relevant. Los van de segregatiemaat kunnen we stellen dat leerlingen in Overvecht op school niet veel andere kinderen tegenkomen met een hoog huishoudinkomen. In Noordwest (51%) en West (50%) zou de helft van de leerlingen van school moeten wisselen om tot een evenwichtige verdeling van leerlingen met een laag- en hoog huishoudinkomen te komen. Voor alle andere wijken is dat aandeel kleiner. De totale onderwijssegregatie naar inkomen is het laagst in Oost. Wel is het aandeel leerlingen met ouders met een hoog inkomen in Oost het grootst (36%, zie paragraaf 2.3). Een lage segregatiemaat geeft aan dat deze leerlingen zich met een ongeveer vergelijkbare verhouding verdelen over de basisscholen in Oost.

Onderwijssegregatie naar herkomst het grootst in Zuidwest

Ruim twee derde van de leerlingen in Zuidwest zou van school moeten wisselen om tot een evenwichtige verdeling te komen van leerlingen waarvan beide ouders in Nederland geboren zijn en leerlingen waarvan beide ouders in het buitenland geboren zijn (67%). In Zuidwest is ook de onderwijssegregatie naar inkomen (76%) en opleiding (48%) groot. Hierin kunnen de grote verschillen tussen subwijken in Zuidwest een rol spelen (zie paragraaf 2.4). Na Zuidwest is de onderwijssegregatie naar herkomst het grootst in Oost. De onderwijssegregatie naar inkomen in Oost juist het kleinst is van alle wijken. Oost zit in de middenmoot met onderwijssegregatie naar opleiding. De wisselende mate van onderwijssegregatie naar de verschillende achtergrondkenmerken in Oost is opvallend. Het is een tegengesteld patroon dan we zien in Zuidwest of Leidsche Rijn. Zuidwest behoort voor alle achtergrondkenmerken tot de drie wijken met de meeste onderwijssegregatie. Leidsche Rijn behoort voor alle achtergrondkenmerken tot de drie wijken met de minste onderwijssegregatie. In Oost is de instroom van leerlingen uit andere wijken het grootst van alle wijken (+970). Mogelijk speelt schoolkeuzesegregatie daardoor een grotere rol dan in andere wijken. Het kan ook zijn dat er in andere wijken meer samenhang is tussen de verschillende achtergrondkenmerken van groepen kinderen. Bijvoorbeeld doordat op scholen in een wijk de groep kinderen met ouders zonder startkwalificatie ook vaak behoort tot de groep kinderen waarvan de ouders een laag inkomen heeft, terwijl dit op scholen in andere wijken niet of minder het geval is. Deze eventuele samenhang tussen achtergrondkenmerken van groepen kinderen onderzoeken we niet in deze monitor. Wel zien we dat onderwijssegregatie niet in alle wijken op dezelfde manier voorkomt bij alle achtergrondkenmerken.

3.2 Welke wijken dragen het meest bij aan schoolkeuzesegregatie in Utrecht?

Zuidwest draagt het meest bij aan schoolkeuzesegregatie naar opleiding in de stad

De totale onderwijssegregatie naar opleiding in Utrecht (DI=0,58) wordt voor 40% verklaard door verschillen binnen wijken (hoofdstuk 1.3). Dit deel hebben we grofweg toegeschreven aan schoolkeuzesegregatie. Deze schoolkeuzesegregatie is in te delen naar een bijdrage per wijk. Als de mate van schoolkeuzesegregatie even groot zou zijn in alle wijken, dan verwachten we dat bijdrage van elke wijk gelijk is aan het aandeel Utrechtse leerlingen dat in die wijk naar school gaat. Van alle schoolkeuzesegregatie in de stad, levert Zuidwest de grootste bijdrage (22%), zie figuur 9. In Zuidwest gaat 11% van de Utrechtse leerlingen naar school. In het geval van Zuidwest kijken we mogelijk ook naar een deel woonsegregatie binnen de wijk, als gevolg van grote verschillen tussen subwijken (zie paragraaf 2.4). De bijdrage van woonsegregatie binnen de wijk kunnen we niet uitrekenen. Na Zuidwest heeft Vleuten-De Meern de grootst bijdrage aan schoolkeuzesegregatie naar opleiding in de stad (15%). Ondanks deze bijdrage aan schoolkeuzesegregatie in Utrecht behoort Vleuten-De Meern tot de drie wijken met de minste onderwijssegregatie naar opleiding (figuur 8). Hier speelt mee dat 20% van de Utrechtse leerlingen in Vleuten-De Meern naar school gaat.

Bijna een derde van de schoolkeuzesegregatie naar inkomen door bijdrage van Zuidwest

De totale onderwijssegregatie naar inkomen in Utrecht (DI=0,63) wordt voor 38% verklaard door verschillen binnen wijken (hoofdstuk 1). Dit deel hebben we grofweg toegeschreven aan schoolkeuzesegregatie. Met 32% is de bijdrage van Zuidwest aan verschillen binnen wijken het grootst (figuur 9). In het geval van Zuidwest gaat het hier mogelijk ook om een deel woonsegregatie (zie paragraaf 2.4). De bijdrage van Zuidwest is met 32% fors gezien 11% van de Utrechtse leerlingen hier naar school gaat. Schoolkeuzesegregatie in de stad komt, na Zuidwest, vooral voort uit de wijken West (11%), Leidsche Rijn (11%) en Vleuten-De Meern (11%). In West gaat een kleiner aandeel Utrechtse leerlingen naar school (7%) dan in Leidsche Rijn (17%) en Vleuten-De Meern (20%). Met een gelijke bijdrage van de drie wijken aan schoolkeuzesegregatie in Utrecht lijkt West, met het kleinste aandeel leerlingen, sterker bij te dragen aan schoolkeuzesegregatie naar inkomen dan Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern.

Ruim een derde van de schoolkeuzesegregatie naar herkomst door bijdrage van Zuidwest

De totale onderwijssegregatie naar herkomst in Utrecht (DI=0,51) wordt voor 50% verklaard door verschillen binnen wijken (hoofdstuk 1). Dit deel hebben we grofweg toegeschreven aan schoolkeuzesegregatie. Met 35% is de bijdrage van Zuidwest aan verschillen binnen wijken het grootst (figuur 9). In het geval van Zuidwest gaat het hier mogelijk ook om een deel woonsegregatie (zie paragraaf 2.4). In hoofdstuk 3.1 hebben we gezien we dat Zuidwest tot de wijken behoort met de meeste onderwijssegregatie (figuur 8). Hier zien we dat de wijk daarmee ook de grootste bijdrage levert aan de totale schoolkeuzesegregatie in Utrecht (figuur 9). Dit geldt voor alle achtergrondkenmerken. Na Zuidwest heeft Oost de grootst bijdrage aan schoolkeuzesegregatie naar herkomst in de stad (14%). Oost is ook de wijk die de meeste leerlingen uit andere wijken trekt (970). 41% van de leerlingen in Oost woont in een andere wijk. Schoolkeuzesegregatie kan versterkt worden door veel beweging van leerlingen over wijkgrenzen (zie hoofdstuk 2.2). In totaal gaat 8% van Utrechtse leerlingen in Oost naar school.