4. Bevolkingsgroei naar leeftijd
Utrecht is een jonge stad met veel kinderen en jongvolwassenen en relatief weinig ouderen. De typische leeftijdsopbouw van Utrecht heeft te maken met de grote aantrekkingskracht van de stad voor studenten en starters. Ten opzichte van andere studentensteden blijven velen van deze nieuwe stedelingen langer in de stad wonen, ook als ze een gezin stichten. Dit is terug te zien in het grote aantal jonge kinderen in Utrecht. Het aandeel 0 t/m 3-jarigen ligt boven het gemiddelde van Nederland (4,6% vs. 3,9%) en is ook groter dan in de andere G4-steden. In Nederland neemt het aantal jonge kinderen sinds het begin van deze eeuw af. Vanaf 2013 is deze trend ook zichtbaar in de G4-steden. Landelijk gezien neemt het aantal 0 t/m 3-jarigen sinds twee jaar weer toe. Naar verwachting gaat vanaf 2024 ook in Utrecht het aantal jonge kinderen weer toenemen.
In Utrecht minder vergrijzing dan elders
Nederland vergrijst in rap tempo. Daarbij is sprake van een ‘dubbele vergrijzing’: er komen meer ouderen en die worden bovendien steeds ouder. In de afgelopen 20 jaar is het aandeel 65-plussers in Nederland gestegen van 14% naar 20%. De vergrijzing voltrekt zich in de grote steden minder hard. Terwijl de vergrijzing op landelijk niveau al lang en breed was ingezet, was in de G4-steden tot 2011 nog een afname van het aandeel 65-plussers te zien. Sindsdien neemt het aandeel 65-plussers ook in de G4 toe, maar in Utrecht is deze toename nog beperkt. De Utrechtse bevolking bestaat nu voor 11% uit 65-plussers, minder dan in de andere G4-steden en ver onder het landelijk gemiddelde. Het absolute aantal 65-plussers is echter ook in Utrecht sterk aan het groeien, wat van belang is voor het voorzieningenniveau voor ouderen in de komende jaren.
De Utrecht Monitor geeft meer informatie over de huidige samenstelling van de Utrechtse bevolking naar leeftijdsgroepen, en de ontwikkeling daarvan in de afgelopen jaren. In dit hoofdstuk van de Bevolkingsprognose bekijken we hoe de afzonderlijke leeftijdsgroepen zich naar verwachting verder zullen ontwikkelen.
Leeftijdsverdeling Utrecht
In de huidige prognose groeit de bevolking van Utrecht van 367.984 inwoners op 1 januari 2023 naar bijna 473.000 in 2040, dat is een toename van 28%. De mate waarin de bevolking groeit verschilt per leeftijdsgroep (zie tabel 4.1). De oudere leeftijdsgroepen groeien relatief gezien het hardst, de groep van schoolgaande kinderen groeit het minst hard.
Groep van jonge kinderen (0-3 jaar) gaat weer flink groeien
Begin 2023 wonen er 70.500 minderjarigen (jonger dan 18 jaar) in de stad Utrecht. De totale omvang van deze groep blijft tot 2030 redelijk stabiel en gaat daarna naar verwachting sterk groeien. Volgens de prognose heeft Utrecht in 2040 ruim 80.000 minderjarige inwoners. De groep 0 t/m 3-jarigen neemt in de periode tot 2040 toe met 5.000 (toename van 29%), de groep 4 t/m 11-jarigen met 4.200 (+14%) en de groep 12 t/m 17-jarigen met 500 (+2%). Opvallend is de daling van het aantal kinderen in de basisschoolleeftijd (4-11 jaar) in de komende jaren. Dit hangt samen met de afname van het aantal kinderen onder 4 jaar in de afgelopen jaren, zoals hiervoor beschreven. Dit werkt de komende jaren door in de volgende leeftijdsgroep. Omdat het aantal 0 t/m 3-jarigen naar verwachting vanaf 2024 weer gaat stijgen, zal vanaf 2028 ook het aantal 4 t/m 11-jarigen weer toenemen.
Tabel 4.1 – Ontwikkeling inwonertal naar leeftijd in stad Utrecht, 1 januari 2023-2040
Toename aantal ouderen in Utrecht
Zoals gezegd heeft Utrecht relatief gezien weinig oudere inwoners. De absolute omvang van de groep 65-plussers zal echter ook in Utrecht sterk groeien: van 39.372 in 2023 naar bijna 61.000 in 2040. Het aantal 65-plussers neemt daarmee met 21.400 toe in zeventien jaar tijd. Procentueel gezien betekent dit een groei van liefst 54%, waarbij de groep 65 t/m 74-jarigen met 49% groeit en de groep 75-plussers met 61%. Dit is aanzienlijk meer dan bij de andere leeftijdsgroepen. Deze flinke toename komt door het ouder worden van de mensen die al in Utrecht wonen. Mensen die naar de stad Utrecht verhuizen zijn niet vaak 65 jaar of ouder. Van de bijna 34.000 mensen die zich in 2022 in Utrecht vestigden was slechts 2% een 65-plusser.
Figuur 4.2 - Leeftijdsverdeling stad Utrecht op 1 januari 2023-2040
De grote toename van het aantal ouderen in de stad brengt enige verschuiving in de leeftijdsopbouw van de Utrechtse bevolking met zich mee. Begin 2023 is 10,7% van de bevolking 65 jaar of ouder; dit aandeel stijgt geleidelijk naar zo’n 12,9% in 2040. In die periode daalt het aandeel kinderen onder 18 jaar van 19,2% naar 17,0% in 2040.
Leeftijdsverdeling per wijk
In deze paragraaf bekijken we voor elke wijk afzonderlijk hoe de leeftijdsgroepen zich tot 2040 ontwikkelen, zoals berekend in het prognosemodel van 2023. In de leeftijdsverdeling onderscheiden we de doelgroepen van het gemeentelijk beleid. De online databank Utrecht in Cijfers bevat een meer gedetailleerde uitwerking van de leeftijdsopbouw per prognosejaar: voor elke wijk en subwijk is per leeftijd de verwachte ontwikkeling tot 2040 gegeven.