6. Vergelijking met vorige prognose
De vorige bevolkingsprognose van de gemeente Utrecht is eind 2022 vastgesteld en gepubliceerd onder de titel Bevolkingsprognose 2022. In dit hoofdstuk brengen we in beeld in hoeverre de verwachte groei volgens de huidige Bevolkingsprognose 2023 afwijkt van de vorige prognose.
De gemeentelijke bevolkingsprognose is gebaseerd op enerzijds het woningbouwprogramma van de stad en anderzijds demografische trends rondom geboorte, sterfte en migratie. Met andere woorden, woningbouwgegevens en demografische gegevens zijn de bouwstenen waarmee het prognosemodel is opgebouwd. Als nieuwe prognosecijfers afwijken van de vorige prognose, dan komen deze voort uit een bijstelling van het woningbouwprogramma en/of recente ontwikkelingen in demografische trends.
Aanpassingen in de huidige bouwplannen van de stad werken door in het woningbouwprogramma. Als bijvoorbeeld de start of afronding van een groot woningbouwproject een vertraging van enkele maanden kent waardoor de oplevering over het kalenderjaar heen plaatsvindt, dan werkt dat direct door in het prognosecijfer van dat jaar. Dit kan zeker op gebiedsniveau een substantieel verschil in verwacht inwonertal opleveren. Voor de demografische trends kijken we niet alleen naar de bevolkingsontwikkeling van de stad maar ook naar landelijke ontwikkelingen. Zo heeft buitenlandse migratie doorgaans een grillig en onvoorspelbaar verloop, zoals we bijvoorbeeld zien bij de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Daarom maken we in het model gebruik van landelijke trendcijfers over migratiestromen. Verder kunnen recente ontwikkelingen in het vruchtbaarheidscijfer of sterftecijfer eveneens leiden tot aanpassingen in de prognosecijfers.
Figuur 6.1 - Inwonertal uit Bevolkingsprognose 2023 vs. 2022, 1 januari 2023-2040
Aantal inwoners op 1 januari 2023 hoger dan voorspeld
Tabel 6.2 toont de afwijkingen in de uitkomsten van de huidige prognose ten opzichte van de vorige. De cijferkolom onder jaartal 2023 geeft de verschilscore tussen de gerealiseerde bevolkingsstand van 1 januari 2023 en het inwonertal dat in de prognose van 2022 voor die peildatum was voorspeld. In de bevolkingsprognose van 2022 was voorspeld dat Utrecht op 1 januari 2023 367.029 inwoners zou hebben. Het inwonertal is uiteindelijk op 367.984 uitgekomen, een verschil van 955 personen.
Utrecht groeide in 2022 met 6.242 inwoners, dit is de sterkste groei sinds 2014. In de jaren 2015-2019 zat Utrecht op een groei tussen 4.100 en 5.400 inwoners per jaar. Tijdens de coronajaren was de groei juist uitzonderlijk laag: in 2020 groeide de stad met 1.636 inwoners en in 2021 met 2.387. De sterke bevolkingsgroei in 2022 hangt samen met een sterke toename van het aantal immigranten, waaronder veel vluchtelingen uit Oekraïne.
Tabel 6.2 – Inwonertal uit prognose 2023 minus prognose 2022 per wijk, 1 januari 2023-2040
Prognose uit 2023 voorspelt voor 2040 1.800 inwoners meer dan prognose uit 2022
Als we de groei van de stad volgens de huidige bevolkingsprognose vergelijken met die van de vorige prognose uit 2022, dan zien we dat de nieuwe raming van het inwonertal in 2040 bijna 1.800 inwoners hoger ligt. Volgens de huidige voorspelling komt het inwonertal op 1 januari 2040 uit op bijna 472.800, terwijl die van vorig jaar uitkwam op 471.000 inwoners. Dit is een verschil van minder dan 0,4 procent. Overall komen de twee prognoses dus op een vergelijkbare groei tot 2040 uit.
Het is wel opvallend dat de huidige raming voor de eerste jaren flink hoger uitkomt dan in de vorige prognose. Voor 2025 zijn nu 3.500 meer inwoners voorspeld dan vorig jaar. Voor de daaropvolgende jaren is de huidige prognose juist behoudender. Tegen 2027 zit de huidige prognose weer op het niveau van de vorige prognose. En voor 2030 zijn 7.500 minder inwoners voorspeld dan vorig jaar. Daarna loopt het verschil tussen de twee prognoses weer terug. Voor 2038 zitten de prognoses op hetzelfde niveau en voor 2040 komt de huidige prognose uiteindelijk iets hoger uit. In de vorige bevolkingsprognose passeerde Utrecht de grens van 400.000 inwoners aan het eind van 2028, nu is dat in 2029.
De verschillen met de prognose van vorig jaar zijn deels terug te voeren op bijstellingen in het woningbouwprogramma. Om dit inzichtelijk te maken hebben we de woningbouwplanning van de huidige bevolkingsprognose (zie hoofdstuk 5) vergeleken met de woningbouwplanning die als input diende voor de vorige prognose. Tabel 6.3 toont per periode het verschil in de geraamde woningtoename uit de planning van 2023 en die van 2022. We zien hierin enkele verschillen met het woningbouwprogramma van vorig jaar.
Tabel 6.3 – Woningtoename uit planning 2023 minus planning 2022 per wijk, 2023-2039
De huidige plancapaciteit verschilt voor de jaren 2023-2024 weinig met die van de vorige prognose (verschil van 104 woningen). Ten opzichte van de vorige prognose laat de huidige woningbouwplanning een geringere woningtoename zien voor de periode 2025-2029 (5.530 woningen minder) en een uitgebreidere woningtoename voor de periode 2030-2040 (5.453 woningen meer). Deze verschuiving hangt samen met de actuele marktomstandigheden, waardoor de haalbaarheid van sommige bouwprojecten onder druk staat. In de woningbouwplanning is hiermee rekening gehouden door een deel van de plannen op de korte termijn af te toppen en uit te smeren over latere jaren.
Kortom, de twee prognoses verschillen weinig ten aanzien van de totale woningtoename tot 2040 (nu 52.633 tegenover 52.606 in de vorige prognose, een verschil van slechts 27 woningen). In de huidige prognose ligt het bouwtempo echter lager dan in de vorige prognose. Dit heeft een vertraging in de verwachte groei van de bevolking tot gevolg. Dit is ook de reden dat in de huidige prognose de grens van 400.000 inwoners een jaar later wordt bereikt dan in de vorige prognose.