Inleiding

De gemeente Utrecht maakt elk jaar een eigen prognose van de bevolkingsgroei van de stad. Hierin geven we de meest waarschijnlijke ontwikkeling van de Utrechtse bevolking weer. De bevolkingsprognose is gebaseerd op het woningbouwprogramma van de stad in combinatie met demografische trends rondom geboorte, sterfte en migratie. Dit rapport bevat de resultaten van de prognose die eind 2023 is uitgevoerd, voor de periode tot 1 januari 2040.

Gezonde groei

Steeds meer inwoners, werkgevers en bezoekers kiezen voor Utrecht. Het is een aantrekkelijke en centraal gelegen stad. Om de groei van de stad in goede banen te leiden heeft de gemeente de Ruimtelijke Strategie Utrecht 2040 (RSU 2040) vastgesteld. Utrecht kiest voor een gezonde groei als koers voor de lange termijn, waarbij de komende jaren duizenden woningen worden gebouwd. Bij het bouwen van nieuwe woningen en voorzieningen staan gezondheid, leefbaarheid en duurzaamheid voorop.

Opbouw prognose: van woningbehoefte naar bevolkingsgroei

Om tot een prognose van de bevolkingsgroei te komen volgen we drie stappen. Eerst kijken we naar de woningbehoefte in de stad. De nationale bevolkingsprognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vormt de basis voor de prognose van woningbehoefte (Primos-prognose) op landelijk, regionaal en gemeenteniveau. Uit de prognose-onderzoeken uit 2018 is gebleken dat in de stad Utrecht behoefte is aan ongeveer 60.000 extra woningen in de periode 2019-2040.

De tweede stap is dat de gemeente plannen maakt voor voldoende woningen om in deze behoefte te voorzien. In de RSU staat beschreven wat de meest slimme plekken zijn om die woningen te bouwen. In het Meerjaren Perspectief Ruimte (MPR) volgt de gemeente elk jaar precies wat er in de stad gebeurt met de bouwplannen. In het MPR staan alle bouwplannen voor de stad: zowel de lopende bouwplannen (de zogenoemde ‘harde’ plannen) als plannen waarvan onzeker is of die ook daadwerkelijk en in de verwachte periode worden gebouwd (de ‘zachte’ plannen). De plannen betreffen niet alleen nieuwbouw, maar ook de grotere transformatieprojecten waarbij bijvoorbeeld een kantoorpand wordt omgebouwd naar woningen. Voor de doorrekening van de bevolkingsprognose hebben we goed naar alle plannen gekeken en met behulp van een expertbeoordeling van de ruimtelijk regisseurs een inschatting gemaakt wat de meest realistische plannen zijn. Soms is dat duidelijk, bijvoorbeeld als er al gebouwd wordt of een bestemmingsplan is vastgesteld. Voor de plannen verder in de toekomst betreft het de beste inschatting die we kunnen maken (zie bijlage voor de gehanteerde werkwijze). Het woningbouwprogramma dat hieruit volgt is voldoende om te voorzien in de behoefte uit de landelijke onderzoeken en is in lijn met de RSU.

De derde stap is het maken van de gemeentelijke bevolkingsprognose. Het woningbouwprogramma vormt de basis voor de gemeentelijke bevolkingsprognose op subwijkniveau. Onze bevolkingsprognose geeft weer in welke omvang en waar de stad zal groeien als we deze woningbouwplannen realiseren, rekening houdend met de demografische trends. In hoofdstuk 5 leggen we in meer detail uit hoe we in deze prognose met de woningbouwplannen zijn omgegaan.

Prognose kent onzekerheid

De bevolkingsprognose beoogt de meest waarschijnlijke toekomstige ontwikkeling van de Utrechtse bevolking te beschrijven op basis van actuele kennis en een aantal veronderstellingen. We houden hierbij rekening met recente ontwikkelingen, zowel op demografisch gebied als voor de woningbouwplanning. Prognosecijfers zijn echter altijd met onzekerheden omgeven. Zo kan bijvoorbeeld het aantal migranten van jaar tot jaar sterk fluctueren, zoals we zagen bij de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Ook is oplevering van toekomstige woningbouw moeilijk te voorspellen. Met de huidige ontwikkelingen rondom de woningbouwproductie geldt dit niet alleen voor de lange termijn, maar ook voor de korte termijn. Veranderende marktomstandigheden zoals stijgende bouwkosten en rente, schaarste aan bouwmaterialen en grondstoffen, beschikbaarheid van aannemers en tekort aan personeel in de bouw, maken de prognoses ten aanzien van het bouwtempo en de woningtoename onzekerder. De onzekerheid rondom de prognose wordt groter naarmate er verder in de toekomst gekeken wordt. Daarom moeten de prognosecijfers altijd met een onzekerheidsmarge worden geïnterpreteerd. In de communicatie rondom de verwachte bevolkingsgroei hanteren we doorgaans afgeronde prognosecijfers om enige vorm van schijnzekerheid te voorkomen.

Meer cijfers op online databank

De tabellen in dit rapport geven een samenvatting van de resultaten van de Bevolkingsprognose 2023. Op de online databank Utrecht in Cijfers is een uitgebreidere en meer gedetailleerde dataset aan prognosecijfers ontsloten: daar is per wijk en subwijk het verwachte inwonersaantal naar geslacht en leeftijdsjaar gegeven voor elk prognosejaar tot 2040. De tabellen in dit rapport bevatten de niet-afgeronde prognosecijfers zodat deze aansluiten bij de cijfers in de online databank en optellen tot het aantal voor de stad als geheel.