3. Bredewelvaartsmodellen
In de afgelopen jaren zijn gemeenten en provincies gevoed door diverse soorten bredewelvaarts-metingen. De Atlas voor gemeenten voegt daar nu een nieuw meetmodel met bijbehorende resultaten aan toe. Net als bij vergelijkbare producten van het CBS en RaboResearch/UU worden gemeenten onderling vergeleken op hun bredewelvaartsscore. Uitkomsten van deze diverse metingen kunnen onderling verschillen. Is dit erg? Nee en ja.
Het is niet erg omdat iedere bredewelvaartsmeting andere accenten legt en daarmee meer invalshoeken voor het voetlicht brengt. Bij de Atlas voor gemeenten worden bijvoorbeeld relatief meer indicatoren op het gebied van wonen gebruikt en bij het model van RaboResearch/UU meer op het gebied van opleiding en leerprestaties. Uiteindelijk leveren deze verschillende accenten een breed beeld op van hoe men naar welvaartskenmerken van gemeenten kan kijken. Een tweede reden waarom het niet erg is dat verschillende metingen verschillende accenten leggen, is dat behoeften van gemeenten of provincies onderling kunnen verschillen. De ene gemeente kan economische groei belangrijker vinden dan de andere. Ten slotte is het niet erg dat bredewelvaartsmetingen onderling verschillen omdat deze niet bedoeld zijn om één waarheid voort te brengen. Waar het gaat om uitkomsten van bredewelvaartsmodellen is het altijd aan de politiek en beleid om op basis van de aangeboden informatie te komen tot afwegingen en beleidsconclusies.
Toch kan het ook onbevredigend zijn als je als gemeente of provincie wordt geconfronteerd met uiteenlopende modellen. Welk model is het meest betrouwbaar? Welke rekenmethodes zijn het meest zuiver? Als buitenstaander is het in het algemeen moeilijk om de statistische basis van dit soort modellen te doorgronden. Daarmee kan het lastig zijn om het ene model boven het andere te verkiezen. Voorlopig zal het een uitdaging blijven om hier een goede weg in te vinden. Meer achtergronden over problemen en kansen bij de diversiteit in het meten van brede welvaart worden toegelicht in de module over brede welvaart op de website van de Staat van Utrecht.
Klaverviermodel
De afdeling Onderzoek & Advies van de gemeente Utrecht heeft recent in opdracht van de provincie Utrecht een eenvoudig en meer overkoepelend model ontwikkeld voor een bredewelvaartsmeting die in verschillende settings kan worden toegepast. Kerngedachte is dat om brede welvaart te realiseren, een overheid, beleidsafdeling, onderneming of maatschappelijke organisatie simpelweg rekening moet houden met vier fundamentele aspecten: welzijn in het persoonlijk leven, welzijn in het samenleven, economische en materiële welvaart en duurzame omgang met de natuur. Dit complete beeld geven we weer als een geluksklavertje met vier blaadjes: ontwikkelt één van de blaadjes zich ongunstiger dan de andere, dan raakt de ‘geluksformule’ doorbroken en kan er geen sprake meer zijn van brede welvaart, hooguit partiële welvaart. Hoe de klaverblaadjes gevuld worden, kan ieder voor zich bepalen (afhankelijk van eigen doelen en mogelijkheden). Met dit model wordt de aandacht meer naar binnen verplaatst (‘zorgen wij binnen onze organisatie voor een evenwichtige balans in ons welvaartstreven’) dan naar buiten (‘welke organisatie of overheid heeft de hoogste score’). Onderbouwing van het model is te vinden op de website van de Staat van Utrecht.